به گزارش اخبار چاپ به نقل از ایرنا، صنعت چاپ تحولی شگرف در زندگی بشر به وجود آورد که توسعه و پیشرفت را در جهان تسریع بخشید. اختراع دستگاه چاپ در سده ی پانزدهم میلادی به وسیله ی یوهان گوتنبرگ، نقطه ی عطفی در زندگی مردمان این کره خاکی قلمداد می شود و سرآغاز بسیاری از دگرگونی ها در طول تاریخ است.
این صنعت را به گونه ای می توان زمینه ساز شکل گیری رنسانس و انقلاب صنعتی دانست زیرا سبب دگرگونی های فراوانی در جوامع اروپایی شد. پس از سده ی هجدهم میلادی صنعت چاپ به رشد خود ادامه داد و در آغاز سده ی نوزدهم چاپ استوانه ای اختراع شد و پس از آن با استفاده از نیروی ماشین بخار سرعت چاپ کتاب افزایش یافت. عامل های گوناگونی از جمله تحولات عکاسی نیز تاثیر زیادی بر فن چاپ بر جای گذاشت و در نهایت به ظهور و گسترش تکنولوژی های نوینی همچون الکترونیک، میکروالکترونیک و ظهور انواع رایانه ها انجامید. به کارگیری این وسیله های تازه و ترکیب آن در فرآیند چاپ، تحولات شگرفی را در این صنعت پدید آورد.
چاپ به طور کلی به سه صورت برجسته، مسطح و گرد و بر پایه ی هدف انتشار آن به انجام می رسد و از مهمترین روش های آن می توان به افست، فلکسو، هلیوگراور، سیلک اسکرین، لتر پرس و دیجیتال اشاره کرد.
صنعت چاپ در ایران نیز دارای پیشینه ی غنی و پر باری است. برخی منابع، آغاز چاپ در کشور را مربوط به دوره ی ایلخانیان می دانند اما بر پایه ی مدرک های موجود، نخستین چاپخانه ایران در زمان شاه عباس دوم صفوی در جلفای اصفهان برپا شد و «زبور داوود» یا «ساغموس» به عنوان نخستین کتاب چاپی در ایران در 1017 هجری خورشیدی با خط و زبان ارمنی در 572 صفحه به چاپ رسید. در سال های بعد چاپ سربی و چاپ سنگی نیز در کشور رواج پیدا کرد.
نیاز روز افزون به صنعت چاپ در سده های بعد سبب شد تا به مرور چاپخانه هایی در مدرسه ی دارالفنون، مجلس شورای ملی، ارتش، بانک ملی ایران، دخانیات ایران، راه آهن و ... راه اندازی شود. نهضت مشروطه نیز به دلیل گرایش بیشتر مردم به خواندن مطالب سیاسی و اجتماعی بر افزایش تعداد عنوان و شمارگان روزنامه ها و گسترش چاپ در ایران اثرگذار بود.
مردم آزادی خواه ایران در جریان مخالفت خود با حکومت پهلوی و برقراری انقلاب اسلامی از وجود چاپخانه های کشور بهره مند شدند و به نشر حقیقت درباره ی رژیم حاکم و سخنان هدایت کنندگان این انقلاب شکوهمند پرداختند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در این حوزه نیز دگرگونی های فراوانی شکل گرفت. برای نمونه چاپ رنگی برای نخستین بار در ایران مورد استفاده قرار گرفت و سبب پویایی بیشتر این صنعت شد. همچنین مجلس شورای اسلامی با تصویب آیین نامه ی تازه درباره ی تشکیل چاپخانه ها، واحدهای وابسته و چگونگی نظارت بر آنها، به پیشرفت صنعت چاپ یاری رساند.
یازدهم شهریور با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی روز صنعت چاپ نام گرفت تا اینگونه با ارج نهادن به فعالان این حوزه، وجود این صنعت ارزشمند و کارکردهای مختلف آن به آگاهی همگان برسد.
**پژوهشگر گروه اطلاع رسانی به بهانه روز صنعت چاپ با «احمدرضا اعتماد مظاهری» مدیرعامل شرکت تعاونی چاپخانه داران تهران به گفت و گو پرداخت.
احمدرضا اعتماد مظاهری درباره ی فعالیت های حوزه ی صنعت چاپ گفت: چاپ در بخش صنفی فعالیت های متنوعی را انجام می دهد که از آن جمله می توان به تهیه ورق های تبلیغاتی و کاتالوگ ها، تولید و نشر کتاب، بسته بندی و برچسب زنی به محصولات مختلف اشاره کرد. بسته بندی چهارچوب و هویت محصول را مشخص می کند، ایمنی کار را بالا می برد و سبب می شود برخی محصولات آسیب پذیر همچون لامپ های شمعی با حفاظت مناسب به کشورهای گوناگون صادر شود. همچنین صنایع بدون چاپ و بسته بندی مناسب قدرت تبلیغ و فروش مناسب را از دست می دهند. چگونگی بسته بندی کالاها بسیار اهمیت دارد چرا که بسته بندی مناسب و جذاب با تشویق خریدار داخلی سبب صرفه جویی ارزی برای جلوگیری از واردات می شود و با ترغیب مصرف کنندگان خارجی، به درآمدزایی و افزایش صادرات یاری می رساند. برای رقابت با دیگر کشورها و صادر کردن کالا، باید بسته بندی ها به بهترین شکل برای پشتیبانی از کالا و با طرح های جذاب و قیمت مناسب تمام شده انجام شود.
وی در ادامه اظهار داشت: به نظر می رسد مردم کشور شناخت کافی درباره ی امور مربوط به صنعت چاپ ندارند چرا که بیشتر آنان بر این باورند که فعالیت این صنعت بیشتر مربوط به چاپ کتاب است، در حالی که تنها 15 درصد فعالیت این صنعت در این زمینه صورت می گیرد و 85 درصد دیگر کار صنعت چاپ در حوزه ی بسته بندی و فعالیت های مربوط به آن است. چاپ برپایه ی نوع بسته بندی و مواد مصرفی به انعطاف پذیر و غیر قابل انعطاف، تقسیم می شود. برای مثال مواد خوراکی و بهداشتی دارای بسته بندی انعطاف پذیر و جعبه های دارویی و دستمال کاغذی که در آنها مقوا به کار می رود، به صورت غیرقابل انعطاف بسته بندی می شوند.
مدیرعامل شرکت تعاونی چاپخانه داران تهران با بیان اینکه چاپ یک صنعت میان رشته ای است که می تواند به صادرات غیرنفتی کشور کمک کند، گفت: شاید بسته بندی به عنوان یکی از عامل های پر کاربرد این حوزه، به طور مستقیم در صادرات دیده نشود اما نقش بسیار مهمی در جذب مصرف کننده برای خرید آن کالا ایفا می کند که از نمونه های موفق آن می توان به صادرات قابل توجه شیرینی و شکلات با بسته بندی های زیبا و مناسب به کشورهای مختلف اشاره کرد.
وی با تاکید بر اینکه صنعت چاپ پس از گذر صدها سال از اختراع آن، هنوز اهمیت خود را در عصر فناوری و تکنولوژی حفظ کرده است، افزود: دلیل این امر را می توان افزایش روش های تبلیغی برای تعیین هویت، شکل، حفاظت و امنیت کالا دانست. اینک روش های تبلیغات یک کالا نسبت به گذشته تغییر کرده است و توضیح ها و تبلیغ کافی باید بر روی بسته بندی محصول مشاهده شود که این امر بدون استفاده از صنعت چاپ ممکن نخواهد بود.
نایب رییس اتحادیه ی چاپخانه داران تهران با اشاره به اینکه یک دستگاه مستقل یا حتی یک اداره کل در وزارت صنعت وجود ندارد تا صنعت چاپ را مورد حمایت خود قرار دهد، تصریح کرد: اکنون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متولی چاپ است که به دلیل تخصص نداشتن به زمینه های گوناگون فعالیت این صنعت، تنها از منظر فرهنگی به آن می نگرد. صنعت چاپ به یک متولی توانمند نیاز دارد که بتواند از نظر فنی این حرفه را به خوبی بشناسد و بتواند حمایت های لازم را از آن به عمل آورد.
احمدرضا اعتماد مظاهری با قدردانی از مسوولان اداره کل چاپ و نشر فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران، یادآور شد: این اداره کل با ظرفیت محدودی مجبور به کار کردن است و به دلیل برخورداری از امکانات پایین و بودجه ی کم نمی تواند به طور مطلوب به این صنعت رسیدگی کند. وی پیشنهاد داد برای انجام دادن حمایت های بهتر از صنعت چاپ قانون های بهتر با ردیف بودجه بالاتری در نظر گرفته شود.
او درباره وضعیت و شرایط کنونی صنعت چاپ کشور اظهار داشت: این صنعت در یک سال گذشته به دلیل تاثیرپذیری از رکود اقتصادی نسبت به سال های پیش از وضعیت مطلوبی برخوردار نبود اما اکنون با انجام مذاکرات هسته ای و حرکت مسایل سیاسی کشور به طرف راه گشایی، امید بیشتر و شرایط روانی بهتری بر جامعه حاکم شده است که این امر امکان سرمایه گذاری بهینه در این صنعت را بیش از پیش فراهم می آورد.
مدیرعامل شرکت تعاونی چاپخانه داران تهران وضع مالیات های سنگین بر صنعت چاپ را مانع پیشرفت این صنعت در کشور دانست و تصریح کرد: در سال پیش فشارهای دستگاه امور مالیاتی بر این بخش بسیار زیاد بود و بر تفکر کاهش فعالیت در این صنعت تاثیر گذاشت. تعیین میزان مالیات این صنایع بدون کارشناسی لازم و دقیق صورت می گیرد و به همین دلیل مالیات ها بیشتر از آنچه که باید مشخص شود بر این حوزه تحمیل می شود. برای جلوگیری از افزایش بی رویه ی مالیات صنایع کوچک و متوسط آنان را برای تشکیل دفترهای مالیاتی تشویق کردیم اما وزارت دارایی بدون توجه به این دفترها، مالیات این صنایع را مشخص می کند و با این کار تنها یک هزینه ی اضافی بر دوش صنایع قرار می گیرد.
نایب رییس اتحادیه ی چاپخانه داران تهران تسهیلات بانکی نامناسب و گران را از دیگر مشکلات صنعت چاپ برشمرد و افزود: رویکرد بانک ها در وام دهی بر پایه ی سخت گیری های شدید است. در برخی موارد مشاهده می شود طیف هایی خاص به راحتی وام های کلان دریافت می کنند اما زمانی که نوبت به این صنعت می رسد، فعالان آن باید برای دریافت وام های کوچک نیز مانع های بسیاری همچون سپرده ضمانت، سفته، انواع ضمانت های ملکی سنگین، تشریفات اداری دشوار و طولانی مدت و ... را در برابر خود مشاهد کنند که این امر در نهایت سبب می شود سرمایه گذار رغبت خود را برای فعالیت در این صنعت از دست بدهد. فلسفه ی وجودی بانک کمک به تجارت و صنعت است اما بانک ها نقش خود را در این زمینه به درستی ایفا نمی کنند و چاپخانه ها را به طرف مشکل پیش می برند.
احمدرضا اعتماد مظاهری در پایان با اشاره به فرسوده بودن ماشین آلات و سخت افزارهای موجود در چاپخانه های کشور گفت: بیشتر این دستگاه ها کهنه و از کار افتاده است و صنعتگران این عرصه برای نوسازی این صنعت به کمک سازمان های مربوطه و حمایت مسوولان نیاز دارند.