دومین و آخرین جلسه نخستین میزگرد تخصصی پایگاه اطلاعرسانی اخبار چاپ، با موضوع «تشکلهای صنفی صنعت چاپ ایران؛ فرصتها و چالشها» در اواسط آبان ماه سال جاری در محل دفتر انجمن حمایت از توسعه صنعت چاپ برگزار شد.
اخبار چاپ: دومین و آخرین جلسه نخستین میزگرد تخصصی پایگاه اطلاعرسانی اخبار چاپ، با موضوع «تشکلهای صنفی صنعت چاپ ایران؛ فرصتها و چالشها» در اواسط آبان ماه سال جاری در محل دفتر انجمن حمایت از توسعه صنعت چاپ برگزار شد. در نخستین جلسه مقرر شده بود، جهت ادامه موضوع از همان کارشناسان جلسه ابتدایی استفاده شده و همانند میهمانان حضور داشته باشند. در نتیجه به استثناء آقای احمد ابوالحسنی بقیه کارشناسان و میهمانان نخستین جلسه حضور یافته بودند. در این جلسه آقایان احمدرضا اعتماد مظاهری، مدیرعامل و عضو هیات مدیره تعاونی چاپخانهداران تهران ـ رضا رضایی، رئیس پیشین اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ ایران ـ حمیدرضا طاهری، عضو اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ ایران و مدیر بازرگانی شرکت پلاستیک ماشین الوان و ایرج علینقی، کارشناس امور حقوقی و صنعت چاپ حضور داشتند.
در ابتدای این میزگرد تخصصی، مجری برگزاری ـ علیرضا صدقی ـ ضمن تشکر از میهمانان حاضر در نشست، اهم موضوعات مطرح در جلسه قبلی را عنوان نمود. در ادامه نکات مجری میزگرد و مهمترین مسائل مطرح شده از سوی کارشناسان حاضر در این نشست، معنکس میگردد:
صدقی: ضمن تشکر از کلیه کارشناسان حاضر در این میزگرد، بر خود لازم و مفروض میدانم که از کلیه میهمانان و عزیزان تشکر و سپاسگذاری نمایم. از آنجا که موضوع تشکلهای صنفی صنعت چاپ ایران؛ فرصتها و تهدیدها، در نشست قبلی به اتمام نرسیده و بخش قابل توجهی از موضوعات موکول به جلسهای دیگر شد، مقرر گردید تا بار دیگر مزاحم عزیزان حاضر شده و موضوعات را اینبار با رویکردی دیگر مورد ارزیابی و دقتنظر قرار دهیم. بنده در ابتدا یک گزارش اجمالی از موضوعاتی که در نشست قبلی مطرح شد را خدمت دوستان عرض میکنم؛ که یک ذهنیتی برای بزرگواران ایجاد شود. فقط استدعایی که دارم از باب مدیریت زمان هر یک از دوستان در یک فضای زمانی صحبت بکنند که بتوانیم بحث را جمع بکنیم و این موضوع در این میزگرد در همین جلسه به اتمام برسد.
محور اصلی این میزگرد بررسی شرایط حاکم بر تشکلهای صنفی صنعت چاپ ایران، نقش، کارکرد، فرصتها و تهدیدات آنها است. در جلسهی گذشته سرفصلهای متعددی مورد بحث قرار گرفت. از جمله وظایف اتحادیهها، موضوع تشکلهای صنفی در حوزه مدیریت و مباحثی که در حوزه آموزش باید دنبال شود.
در این راستا پیشنهاداتی نیز ارائه شد؛ که میتوان به تشکیل سازمان ملی صنعت چاپ کشور ـ لزوم جدا شدن حوزه بستهبندی از حوزه چاپ ـ مباحثی که در حوزه اظهارنامههای مالیاتی و... اشاره کرد. در مجموع دوستان پیشنهادات مختلفی داشتند اما بخش قابل توجهی از مباحث مطروحه بحث به آسیبشناسی تشکلها در شرایط حاضر اختصاص پیدا کرده بود. که اگر اجازه بدهید میخواهیم در ادامه این بحث امروز بیشتر وارد جزئیات موضوع بشویم. در حقیقت شرایط فعلی و حاکم بر تشکلهای صنفی صنعت چاپ کشور را در حال حاضر مورد بررسی و ارزیابی قرار دهیم. در نهایت هم هر کدام از دوستان اگر راهکار مناسبی دارند برای این موضوع ارائه دهند.
متأسفانه به نظر میرسد نوع نگاه و رویکرد فعالان صنعت چاپ کشور، به ویژه فعالان صنفی این صنعت، تصور درست و دقیقی از دیگر صنایع و شرایط بالقوه و بالفعل حاکم بر بازار صنعت چاپ کشور در دست ندارند. به عنوان نمونه این دوستان تصور میکنند که مجموعه صنایع دیگر، منتظرند و فرش قرمز پهن کردهاند تا اهالی صنعت چاپ وارد حوزههای آنها شوند و پروژهها را در دست بگیرند. لیکن این فعالان چاپی هستند که با آنها اجازه نمیدهند و وارد حوزه آن صنایع نمیشوند. حال آنکه قضیه به طور کلی متفاوت و در حقیقت کاملاً برخلاف نظر فعالان صنعت چاپ است. (این موضوع نتیجه بررسیهای آماری و تحقیقات میدانی صورت گرفته توسط تحریریه سایت اخبار چاپ است.)
همکاران ما در هفته گذشته چند مصاحبه با مجموعه صنعتگران مختلف داشتند؛ به عنوان نمونه با صادرکنندگان پسته ایران، انجمن صادرکنندگان خرمای ایران و مجموعههایی که میتواند به خصوص حوزه بستهبندی صنعت چاپ آنها را پوشش بدهد و این ارتباط منقطع است. تصور و دیدگاه فعالان صنعتی در حوزههای مذکور، به طور کلی با آنچه صنعتگران حوزه چاپ باور دارند، متفاوت و در برخی از مواقع متضاد است. بدین معنی که آنها بر این اعتقادند که ضرورتی برای بستهبندی محصولات تولید شده وجود ندارد. به عنوان مثال آقای ابطحی به من میگفت: به نظر من اصلاً بستهبندی محصولات کشاورزی برای صادرات لزومی ندارد. ما فله صادر میکنیم، همانطوری که اجناس بخصوصی از کشورهای آسیای میانه فله وارد کشور میشوند؛ مگر آنها چه اشکالی دارند؟!!! خب؛ ما هم اجناس را به صورت فله صادر میکنیم.
این نقطهنظر برای من و البته بسیاری از خوانندگان و مخاطبان اخبار چاپ جالب و حتی شگفتانگیز بود. در نتیجه موجی از کامنتها (پیامهای اینترنتی) را به دنبال داشت که کامنتهای درباره این موضوع در حال ثبت شدن است.
در چنین شرایطی که اصلاً فارغ از ظرفیتهای بالقوهای که وجود دارد این عدم آشنایی و این نگاه و نگرش و رویکرد غیرکارشناسی غیراصولی و غیرمنطقی وجود دارد. حال آنکه مدیران و مسئولان صنفی صنعت چاپ، این موضوعات مهم و حیاتی را رها کرده، به موضوعاتی از قبیل 3 درصد مالیات بر ارزش افزوده و روش محاسبه آن میپردازند.
علاوه بر این آنچه بیش از هر چیز دیگری وقت این دوستان را به خود اختصاص داده، درگیریهایی پیرامون مسائل دستهای، گروهی و باندی است. در صورتی که وضعیت صنعت چاپ حداقل در بخش بستهبندی به این شکل است. با کمال تأسف هیچگونه ارزیابی دقیق و کارآمدی از سوی تشکلهای ذیربط هم صورت نمیگیرد و آنها نیز درگیر مسائل غیرحرفهای و غیراصولی خود هستند.
بنده به عنوان نخستین پرسش از همه دوستان شرح این موضوع است، که براساس نظرات کارشناسی، شما مشکل را کجا میبینید؟ چرا مسئولین تشکلهای صنفی ما مسائل و مشکلات اصلی صنف را رها کرده و درگیر مسائلی حاشیهای هستند؟ درخواست میکنم که کلیه دوستان علتها را بررسی کنند. خیلی به معلول نمیپردازیم؛ علت اصلی را هر چه دوستان به ذهنشان میرسد، مطرح کنند:
رضایی: مسائل صنف ما معمولاً آنقدر پیچیده است، و آنقدر در هم طنیده است که اگر هر کدام از آنها را بخواهیم بررسی کنیم، ساعتها طول میکشد. علت این امر نیز عدم برنامهریزی و تدوین استراتژی مناسب از سوی کلیه تشکلها و نهادهای دولتی و خصوصی است. اما نظر ما با آنچه شما طرح میفرمایید متفاوت است. البته این نتیجه برگزاری جلسات و تحقیقات متعددی است. مثلاً اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران، موضوعات را به صورت غیرکارشناسی بررسی میکند. در صورتی که در صحبتهایی که شخص بنده به عنوان رئیس اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ ایران با آنها داشتم، با رویکردی کارشناسی به بحث نشستیم. لیکن در نهایت مشخص شد که نگاه استراتژیک و رویکرد اصلی که در ابتدای صحبتهای خود از آن ذکر کردم، در این مرحله مانع از ایجاد ارتباط میشود. بدین معنی که استراتژی تدوین شده از سوی صادرکنندگان ارشد و بالادستی خشکبار ایران (به طور مثال)، متأثر از دستیابی به منافع شخصی است، نه منافع ملی؛ مشکل در این مسئله است. در حقیقیت تجار، بازرگانان و به طور کلی صادرکنندگان ایرانی در پی دستیابی و بالا بردن سطح منافع شخصی خود هستند و نه به دنبال بالا بردن منافع و مصالح ملی در تمام سطوح کشور.
به عنوان نمونه از او میپرسیم چرا حاضر نیستید که پسته صادراتی خود را بستهبندی کنید؟؟؟، میگوید: آقا ما پسته را فله صادر میکنیم؛ وقتی از کشور مقصد برگشت میخورد، در بازار ایران به راحتی پخش میکنیم و مردم ایران این پسته را میخرند و میخورند.
وقتی سیستم به این صورت است، ضمن اینکه اگر بخواهد این محصولات را بستهبندی کند، این بستهبندی خواب سرمایه دارد، باید هزینه کند، پستهها را ضدعفونی کند، باید... کند. در نهایت پس از عبور از تمامی این مراحل ارزش افزودهای برای صادرکننده حاصل میشود، یک محاسبه ابتدایی نشان میدهد ارزش افزوده حاصل از فرآیند بستهبندی و فرآوری مثلاً محصول پسته، پاسخگوی هزینههای صورت گرفته نیز نیست. به بیان دیگر، نسبت هزینه ـ فایده یا سرمایهگذاری ـ سود، نسبت مثبتی به دست نمیآید.
چون در اینجا کشاورز ما محتاج است و باید زود بفروشد. در نتیجه زمانی که هنوز محصول روی درخت است و به مرحله چیدن نرسیده است، محصول را پیشفروش میکنند. بعد هم یک سود باد آوردهای در یک زمان کوتاه دارد. به طور طبیعی احتیاجی به برنامهریزی و بستهبندی نیست و هیچ جوری هم زیر بار آن نمیرود.
چاره کار در ساماندهی و سازماندهی بخشهای مختلف صنعتی و کشاورزی در نقاط مختلف کشور است؛ تنها در این صورت میتوان جلوی تخلف و متخلف را گرفت؛ شرایط نباید جوری باشد که من بروم همه نانواییها نان آنها را به دو برابر قیمت بخرم و هر کس خواست همان نان را به چهار برابر قیمت بفروشم. به همین سادگی میتوان در ایران میلیاردر شد. چون نان قوت مردم است؛
این یک طرف قضیه است، طرف دیگر قضیه این است که بیاییم ببینیم در بخش چاپ چه مشکلات و معضلاتی وجود دارد؟!!! اول باید قبول داشته باشیم که NGOها به اندازه چاپخانه برای این صنعت و صنف مهم کشور لازم، ضروری، بایسته و الزامی است. از آن لازمتر، تأسیس و راهاندازی یک ارگان دولتی با یک بودجهی توانمند برای این صنعت لازم است. جایگاه صنعت چاپ در نقاط مختلف دنیا، مشخص و معین است. حال در کشوری که صنعت چاپ متولی ندارد؛ قدر مسلم صنعت چاپ مقتدری نیز نخواهد داشت. بخش اعظمی از مشکلات و معضلات موجود در صنعت چاپ کشور نتیجهی نبود متولی دولتی کارآمد و قابل اتکا است. به دلیل اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وظیفه ارشاد آحاد جامعه را دارد. وظیفه ارشاد و نظارت بر کلیه چاپخانهها که از نظر اعتقادی تجاوز نکند و پا روی خط قرمزها نگذارد.
وظیفه اصلی و مشخص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص صنعت چاپ، ارشاد و هدایت چاپخانهها و کلیه دستاندرکاران این صنعت است. هدایت محتوایی محصولات این صنعت از نظر شاخصهای فرهنگی و اعتقادی وظیفه اصلی و نهایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص صنعت چاپ است. در نتیجه اگر در حال حاضر یا در گذشته دفتر امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حمایت و یا حرکتی را انجام میداد، در حقیقت فرامسئولیتی بود. وگرنه بودجه اندک آنها در این است که ما چگونه مطلب بنویسیم و چگونه مطلب ننویسیم و به طور کلی مسئولیت دفتر امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به همین حد بسنده کرده و حد نهایی و غایی آن همین موضوع بوده و در آینده نیز خواهد بود. به طوری که پیش و بیش از آن اقدام و حرکتی را انجام نخواهد داد. باید توجه داشت که اینگونه اقدامات در نظر گرفته شده، حد نهایی وظایف و مسئولیتهای این دفتر است.
بنابراین وقتی یک صنعتی با این اعتبار جهانی، متولی ندارد، مشکلات بسیاری را در درون خواهد داشت.
رشد و توسعه صنعت چاپ، امکانات و سرمایه میخواهد. بازار تجاری فوقالعاده بیرحم و خشن است.
نیروی متخصص میخواهد که وقتی پشت میز مینشیند مشتری را متقاعد بکند از ایران بخرد، نه از ترکیه!! چگونه متصور است؟ چه کسی اینجا را حمایت میکند؟ بخش خصوصی که در انتخابات خودش نمیآید، آنها که توانمند هستند کاندیدا نمیشوند، اگر شما به عنوان متخصص میخواهید به این صنعت خدمت کنید، چرا مانع جلوی آن حرکت میگذاریم؟!!!
صدقی: جناب رضایی بحث همین جا است. نمونه خوبی را مثال زدید. اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ ایران، یا همین اتحادیه چاپخانهداران تهران.!!!
در تهران سه میلیون نفری و ایران 35 میلیونی، تا سال 1357، اتحادیهای داشتیم که 17 نفر اعضای هیات مدیره آن بودند. از مجموع این 17 نفر 14 نفر تحصیلات عالیه و بالایی هم داشتند.
این سابقه اتحادیه چاپخانهداران تهران است که اتحادیهای با هیات مدیره 17 نفره که 14 نفر از آنها دارای تحصیلات عالیه هستند، امروزه رسیده است به یک اتحادیهای با هیات مدیره 5 نفره با چنین وضعی.
از دیگر سو، اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ ایران در دور اول تشکیل شد. من نمیگویم ایدهآل حرکت کرد، یا حتی مطلوب!!! اما جهتگیری این روند جهتگیری مثبتی بود. با آسیای میانه ارتباط بسیار خوبی برقرار کردید، با کشورهای سازمان CIS ارتباطات بسیار خوبی برقرار شد. نمایشگاه Peco برای اولین بار به بهترین شکل ممکن ـ با توجه به تجربیات و امکانات بالفعل موجود ـ برگزار شد. اما حقیقت ماجرا این است که من امروز میبینم این روند به طور کلی دچار تغییر، دگرگونی و حتی دگردیسی شده است.
چندی پیش یک نامهای توسط رئیس جدید اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ به رشته تحریر درآمده و برای کلیه اعضای هیات مدیره ارسال شد. در این نامه محورهایی به هیات مدیره فعلی پیشنهاد میگردد. رئیس جدید اتحادیهی صادرکنندگان در این نامه رئوسی را مطرح نموده از کلیه اعضای هیات مدیره درخواست میکند که به موضوعات مذکور توجه کنند، به صورتی که در جلسات هیات مدیره مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند.
نگارش این نامه توسط ایشان میتواند دو مسئله را به ذهن متبادر نماید. نخست اینکه یا ایشان به هیچوجه صورتجلسات و مصوبات هیات مدیره قبلی را مطالعه نکرده است و یا به هیچیک از این مصوبات و مباحث مطرح در هیات مدیره دوره گذشته، اعتقاد و باوری ندارد. در هر دو صورت لطمات وسیعی بر پیکرهی هیات مدیره، اعضا و به تبع آن، به بدنهی اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ ایران وارد میآید. اقدام ایشان به گونهای است که نشان میدهد رئیس جدید اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ ایران، به طور کامل به نخستین گامهای حرکت این اتحادیه بازگشته است. به عنوان نمونه در بند اول این نامه آمده است: ظرفیتهای بالقوه صنعت در کشور توسط اعضای هیات مدیره این اتحادیه شناسایی شوند. اگر اتحادیه در سه سال گذشته فعالیت خود این کار را انجام نداده است، باید به حال این صنعت و فعالان صنفی و صنعتی آن گریست. زیرا بنا است اتحادیه صادرکنندگان نمونهای از یک اتحادیه موفق، پیشرو، کارآمد باشد که با مدیرانی توانمند، جوان، تحصیلکرده و... اداره میشود. حال اگر این اتحادیه در طول سه سال فعالیت مستمر خود و حضور در بسیاری از نمایشگاههای تخصصی در کشورهای منطقه، ظرفیتهای بالقوه و حتی بالفعل صنعت را چه در داخل کشور و چه در سطح منطقهای بررسی نکرده و اعضای هیات مدیره از آن آگاهی نداشته باشند، باید به حال صنعت چاپ و بستهبندی ایران بسیار متأسف و متأثر بود.
پرسش بعدی بنده ناظر بر همین موضوع است؛ چرا نظیر چنین اتفاقاتی را در اتحادیهها و تشکلهای صنفی صنعت چاپ کشور میتواند به وفور مشاهده نمود؟ در ادامه این سوال، پرسش دیگری نیز مطرح است؛ چرا متخصصین کارآزموده و نخبگان متبحر در ترکیب هیات مدیره و مدیران اتحادیهها و تشکلهای صنفی صنعت چاپ کشور حضور پیدا نمیکنند؟ بدیهی است حضور این عده از فعالان صنعت چاپ کشور، بهرهوری و کارآمدی اتحادیهها و تشکلهای صنفی را بسیار بالاتر خواهد برد.
رضایی: یکی از علل عمده عدم حضور کارشناسان و تخبگان صنعت چاپ کشور در ترکیب هیات مدیره و مدیران تشکلها و اتحادیههای صنفی صنعت چاپ کشور، عدم باور آنها نسبت به فعالیتهای تشکیلاتی و گروهی است. به طور معمول کارشناسان صنعت چاپ ترجیح میدهند تا به صورت انفرادی و مجزا فعالیت نمایند. همین امر سبب میشود حضور بسیار کمرنگی از آنها را در بدنه اجرایی تشکلها و اتحادیهها شاهد باشیم.
دلیل بروز چنین شرایطی نیز نحوه برقراری تعامل و ارتباط میان مدیران و مسئولان تشکلها و اتحادیههای صنفی با این گروه از اهالی صنعت چاپ است. باید توجه داشته باشیم که کلیه اعضای هیات مدیره این دست از تشکلها، وکیل و نماینده اهالی صنف در اتحادیهها هستند. این در حالی است که رؤسای اتحادیهها با روشی برخلاف این واقعیت عمل مینمایند. بدین شکل که نه تنها اعضا و اهالی صنعت چاپ را نمایندگی نمیکنند؛ بلکه به نحوی عمل مینمایند که گویا رئیس، مدیر و مقامی بالاتر از تمامی اعضا هستند. به طور مثال بنده به شخصه بسیار مشاهده کردهام که رؤسا و هیات مدیره اتحادیهای از کارشناسان و نخبگان صنف دعوت به عمل میآورد و در اینگونه مجالس و جلسات پس از حضور میهمانان در جمع حضور مییابند. به نظر میرسد این عده از رؤسای اتحادیههای صنفی صنعت چاپ قصد دارند با این کار، میهمانان و کارشناسان دعوت شده را ناگزیر نمایند که با احترام در مقابل آنها بایستند.
قدر مسلم با این دست رفتارها و توهینها، کارشناسان و نخبگان صنفی حاضر نمیشوند تا دیگر در این جلسات حضور پیدا کنند. متأسفانه رویکرد و نقطهنظر هیات مدیره و رؤسای اتحادیهها نسبت به صنف و صنعت چاپ کشور، رویکرد و نقطه نظر جالب و مثبت و سازندهای نیست. هرگز نمیاندیشند که وظیفهی آنها خدمترسانی به صنف و کلیه کارشناسان و فعالان حاضر در صنف است. به طور کلی بسیاری از اموری که در حال حاضر توسط واحدهای خصوصی، صنفی و صنعتی به شکل مجزا و انفرادی پیگیری میشود، وظیفهی آنها نیست؛ بلکه اتحادیه موظف است که این دست از امور را به بهترین شکل ممکن و به صورت جامع و همهجانبه پیگیری نماید.
نحوه استخدام به کارگیری نیروهای شاغل در اتحادیهها نیز از جمله مشکلات و معضلات فعلی این تشکلهاست. اتحادیهها موظف هستند از نیروها و پرسنلی بهره ببرند که تواناییهای لازم برای پیگیری و حل و فصل امور مربوط به مسائل تخصصی و بنیادین صنف را داشته باشند. حتی اگر این قبیل نیروها حقوقی و دستمزد بالایی داشته باشند. نیروهایی که بتوانند هر کدام مسئله و موردی را از مسائل صنفی پیگیری کرده، مشکل را حل نموده و راهحلهای مقتضی را در اختیار فعالان صنفی قرار دهند. در صورتی که در حال حاضر به هیچوجه چنین رویکردی در تشکلهای صنفی وجود ندارد. بدین معنی که به طور معمول نیروهایی در اتحادیهها مورد استفاده قرار میگیرند که فاقد سطح علمی، تخصصی و کارآمدی مناسب هستند. در نتیجه بیشتر در زمره نیروهای خدماتی محسوب میشوند. جالب اینجاست که گاه همین نیروها نیز از اعتبار و جایگاه بسیار بالاتری نسبت به اعضای هیات مدیره اتحادیهها برخوردار هستند؛ که این مسئله نیز خود یکی از معضلات و مشکلات بزرگ تشکلهای صنفی است.
عدم استفاده و بهرهمندی از نیروهای متخصص و کارآمد در اتحادیههای صنفی نتیجهی نگرش و رویکرد اشتباه و نادرست برخی از اعضای اتحادیهها است. بدین معنی که خود را در بسیاری از امور متخصص و صاحب نظر میدانند. حال آنکه همه چیز را همه کس دانند. برای رسیدن به بالاترین سطح بهرهوری و استفاده از حداکثر ظرفیتها، استفاده و بهرهگیری از نیروهای متخصص در عرصهها و زمینههای مختلف امری ضروری و اجتنابناپذیر است.
این نوع مدیریت و ساماندهی کارها، که حکایت از عدم توانمندی مناسب و کارآیی لازم رؤسا و اعضای هیات مدیره اتحادیهها میکند، موجب سرخوردگی و از بین رفتن اعتماد و اطمینان فعالان صنفی نسبت به اتحادیهها و تشکلهای صنفی میگردد. در نتیجه میزان مشارکت اعضا به حداقل ممکن میرسد.
صدقی: از جناب آقای رضایی تشکر میکنم. آنچه از اصل مباحث جناب آقای رضایی میتوان نتیجه گرفت، بیشتر ناظر بر متولی دولتی صنعت چاپ کشور است. به بیان دیگر، رئیس پیشین اتحادیه صادرکنندگان خدمات صنعت چاپ ایران بر این باور است که بخش قابل توجهی از مشکلات حاضر در صنعت چاپ کشور در نتیجه نبود متولی دولتی مناسب و درخور این صنعت است.
جناب آقای طاهری جنابعالی به عنوان یکی از مدیران کارآمد و جوان در بخش خصوصی، از اتحادیهها و تشکلهای صنفی چه انتظار یا انتظاراتی دارید؟ و به طور کلی مجموعهی آسیبهای موجود در بدنه این تشکلها را چگونه ارزیابی میکنید؟
طاهری: به واسطه نوع فعالیت و حوزه کاری خاصی که بنده با آن درگیر هستم، موضوعات را بیشتر به واسطهی بستهبندی مورد ارزیابی و بررسی قرار میدهم. به بیان دیگر، بنده آن بخش از مشکلات صنفی صنعت چاپ را که معطوف به مباحث حوزهی بستهبندی است، مورد دقت نظر قرار خواهم داد. بدین جهت که شناخت بنده نسبت به این مسائل بیشتر است، تا نسبت به مسائلی که مرتبط با حوزهی چاپ افست است.
همانطور که پیشتر نیز اشاره داشتهام، یکی از مشکلات و مسائل عمدهای که در زمینه صنعت چاپ و بستهبندی، بخصوص در بخش بستهبندی وجود دارد، نبود یک تشکل صنفی مستقل در این زمینه است. با کمال تأسف هیچ تشکل و یا نهادی در زمینه صنعت بستهبندی در کشور وجود ندارد. همین امر موجب میشود تا فعالان این بخش صنعتی نتوانند درخصوص مسائل خاص و تخصصی خود زمینههای لازم و راهکارهای مقتضی را بیابند.
توجه داشته باشیم که صنعت بستهبندی ایران در حال حاضر زمینهها و شاخصهای بسیاری برای رشد و تعالی و پیشرفت دارد. نخست اینکه صنعتگران و تکنولوژیهای بکار رفته در این صنعت، بسیار رشد کردهاند. این رشد در زمینههای گوناگونی از قبیل مواد اولیه، بستهبندی مواد غذایی، بستهبندی مواد دارویی و... است. در حقیقت خوشبختانه موفق شدهایم که در حوزههای گوناگونی به خودکفایی برسیم.
چنین شرایطی نیازمند حمایت بیدریغ نهادهای دولتی و مدیریت تصمیمگیر و تصمیمساز و دلسوز در بخش خصوصی است. از آنجا که اداره و مدیریت واحدهای صنفی مرتبط با صنعت بستهبندی ـ بخصوص در بخش مکانیزه و پیشرفته آن ـ نیازمند علم و دانش و تواناییهای مدیریتی قابل توجهی است، لذا بخش قابل توجهی از فعالان این صنعت از سطح علمی و قابلیتهای تخصصی مناسب و درخور توجهی برخوردارند.
از دیگر سو، بازار و تعدد محصولات و فرآوردههای صنعت بستهبندی به اندازهای است که به طور حتم نیازمند اختصاص حداقل یک تشکل صنفی مستقل و کارآمد در این حوزه است. چگونه میتوان انتظار داشت که صنعت بستهبندی با پوشش علمی و تخصصی نسبت به مسائل و مشکلات موجود در این صنعت، شرایط را به گونهای فراهم آورد که توسعه و افزایش صادرات غیرنفتی را به دنبال داشته باشد و همچنین هیچ نهادی برای حل و فصل مشکلات و مسائل متعدد پیرامون این صنعت وجود نداشته باشد. بدیهی است رفع این نیازها نیازمند ایجاد ساختاری مستقل، کارآمد و کاربردی برای صنعت بستهبندی است.
صدقی: جناب آقای طاهری از ارائه مطالب کارشناسی شما تشکر میکنم. در حال حاضر از آقای مظاهری ـ مدیرعامل و عضو هیات مدیره تعاونی چاپخانهداران تهران ـ خواهش میکنم که در زمینه بررسی این مشکلات به لحاظ قوانین موجود توضیحاتی را ارائه نمایند. جناب آقای مظاهری آیا قوانین موجود در کشور چنین وظایفی را متوجه تشکلهای صنفی میداند؟
مظاهری: به نکته بسیار درستی اشاره کردید. یکی از موضوعاتی که در این بحث مورد غفلت قرار گرفت، همین موضوع قانون بود. کلیه تشکلها و نهادهای صنفی موظفند که زیر نظر مجامع امور صنفی و منطبق بر قانون نظام صنفی فعالیت نمایند.
اینکه قانون نظام صنفی چه مشکلاتی را دارد و با هر یک از آنها باید به چه شکلی برخورد کرد، محل این بحث نیست و خود مجال وسیعی میطلبد. اما باید توجه کنید که انتخابات اتحادیه چاپخانهداران تهران نزدیک است. به این جهت فرمهای ثبتنام اعلام کاندیداتوری عضویت در ترکیب هیات مدیره این اتحادیه چندی قبل از سوی مجمع امور صنفی صنوف تولیدی و خدمات فنی برای کلیه فعالان صنعت چاپ تهران ارسال شده بود.
نکته بسیار مهم در این زمینه شرایط اعلام کاندیداتوری و عضویت در هیات مدیره این اتحادیه از سوی مجمع امور صنفی است. همه میدانند که زمینههای علمی صنعت چاپ امروزه به چه اندازه گسترده شده است. به شکلی که حتی علاوه بر آموزشهای کاربردی و فنی که در هنرستانها ارائه میشد، امروزه رشته کارشناسی یا مهندسی چاپ تا مقطع حداقل کارشناسی ارشد در دانشگاههای ایران تدریس شده و دانشجو میپذیرد.
با توجه به این سطح علمی در شرایط عضویت هیات مدیره اتحادیه چاپخانهداران پایتخت، به هیچوجه شرط تحصیلات وجود ندارد. یعنی هر کس حتی اگر بیسواد، میتواند در انتخابات اتحادیه شرکت نموده و سکان هدایت این صنعت علمی و آکادمیک را به دست بگیرد.
به نظر میرسد تا زمانی که این رویکرد در صنعت چاپ کشور وجود داشته باشد، نمیتوان انتظار رشد و تعالی پیشرفت از آن داشته باشیم. بنده معتقدم که به جای بحث در زمینه تواناییها یا حتی آسیبشناسی موضوع باید بیشتر به رفع مشکلات و تغییر رویکرد نسبت به این صنعت بپردازیم. در آن صورت بقیه مشکلات به صورت طبیعی حل خواهند شد.
صدقی: نکات بسیار خوب و ارزندهای در بیانات جناب آقای مظاهری وجود داشت. اما جناب آقای علینقی جنابعالی مشکلات و مسائل مرتبط با تشکلهای صنفی بخصوص در بخش آموزش را چگونه ارزیابی میکنید؟ آیا اتحادیهها و تشکلهای صنفی به وظایف خود در این زمینه به درستی عمل مینمایند؟ جنابعالی مشکل را در کجا میدانید؟
علینقی: بدیهی است همانطور که دیگر دوستان نیز اشاره داشتند، تشکلهای صنفی متأسفانه به وظایف و تعهدات قانونی و فراقانونی خود عمل نمیکنند. این میزان از عدم علاقهمندی به حدی است که گاهی تصور میشود، ارادهای نیز برای حل و فصل مشکلات و معضلات موجود وجود ندارد.
به عنوان نمونه، موضوع مالیات برارزش افزوده؛ آیا اتحادیه چاپخانهداران تهران و اعضای محترم هیات مدیره آن، نماینده چاپخانهداران تهران نیستند؟ آیا نباید این عزیزان در پی و به دنبال رفع مشکلات و معضلات حقوقی و روشهای محاسبههای قانونمند آن باشند؟ آیا نباید به طور کلی شرایط سودآوری قانونمند بیشتر واحدهای چاپی را فراهم آورند؟ و پرسشهای بیشمار دیگری که در این زمینه مطرح بوده و هست.
اما باید ببینیم نحوهی مواجهه اتحادیه با این مسئله و به طور کلی مسائل مالیاتی و دارایی چطور و چگونه است؟!!! تنها برگزاری چند کلاس ـ که آن هم توسط وزارت دارایی برگزار میشود ـ کفایت میکند. آیا با این شرایط واحدهای چاپی میتوانند به کار خود ادامه دهند؟ بنده به عنوان یکی از کارشناسان حوزه مالیات و دارایی معتقدم بسیاری از واحدهای چاپی پس از اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده با مشکلات و مسائل و معضلات جدی در اداره واحدهای خود روبرو خواهند شد. با تمام این اوصاف به نظر میرسد اتحادیه بنای رفع این نقیصه و مشکل را ندارد.
به هر شکل، کلیه تشکلهای صنفی با وظایف و مأموریتهای اصلی و ابتدایی خود فاصله فراوانی یافتهاند و به هیچوجه متوجه رفتار نادرست و مسئلهدار خود نیستند. امیدوارم شرایطی فراهم آید تا بتوان اتحادیه و عملکرد آن را در بستری دوستانه مورد نقد و واکاوی قرار بدهیم و از این رهگذر به بهبود شرایط کمک نماییم.
صدقی: تمامی دوستان به نکات ارزنده و در عین حال دردمندانهای اشاره داشتند. نکاتی که هر یک به تنهایی بار عظیمی را بر دوش ناتوان این صنعت تحمیل مینماید.
در یک جمعبندی نهایی میتوان اینگونه عنوان نمود:
ـ تمامی کارشناسان بر این باورند که تشکلهای صنفی کارآمدی خود را از دست دادهاند.
ـ تمامی کارشناسان بر این باورند که بخش اعظمی از مشکلات در زمینههای قانونی است.
ـ تمامی کارشناسان موضوع جداسازی حوزه بستهبندی از چاپ را ضروری میدانند.
ـ تمامی کارشناسان شرایط عضویت در هیات مدیره اتحادیههای صنفی را نادرست میدانند.
ـ تمامی کارشناسان رفع مشکلات را در گرو فعالیت فرهنگی و تغییر رویکردها میدانند.
ـ تمامی کارشناسان بر ضرورت اقدامات علمی و کارشناسی در زمینههای مختلف تأکید دارند.
در پایان اخبار چاپ از کلیه دستاندرکاران، صاحبنظران، متخصصان، کارشناسان و فعالان صنعت چاپ دعوت به عمل میآورد تا ضمن ثبتنام، جهت حضور در میزگردهای تخصصی این پایگاه خبری که به صورت ماهانه برگزار میشود، حضور یابند
علیرضا صدقی