به گزارش اخبار چاپ به نقل از چاپ و توسعه، فعالیت این کلینیک از نیمه دوم سال1386 با هدف ارتقاء کیفیت بسته‌بندی محصولات صادراتی ایران در محل سازمان توسعه تجارت ایران کلید خورد و گروه بسته‌بندی دفتر امور بنگاه‌ها از واجدین شرایط و علاقه‌مندان به همکاری و شرکت در جلسات این کلینیک‌ها دعوت کرد.
در فراخوان سازمان توسعه تجارت ایران که در همان سال اعلام شد، هدف تشکیل کلینیک، تشویق صادرکنندگان محصولات و تولیدکنندگان بسته‌بندی‌های داخلی ذکر شده و آمده بود: در این کلینیک‌ها استادان و محققان بسته‌بندی از دانشگاه‌های مختلف، صادرکنندگان و اتحادیه‌های مرتبط با محصول موردنظر، مراکز طراحی و گرافیک بسته‌بندی، کارشناسان کالا و بازار از ادارات کل سازمان‌ها و وزارتخانه‌های ذیربط با کالاهای صادراتی حضور دارند و برای بهتر عرضه شدن کالاهای ایرانی در بازارهای هدف خارجی، هم‌اندیشی و ارائه طریق می‌کنند.
زنده‌یاد دکتر عزیز گسیلی، مشاور بسته‌بندی سازمان توسعه تجارت ایران که خود به عنوان مدیرکلینیک بسته‌بندی انتخاب شده بود چندی پیش از اعلام فراخوان ضمن اعلام خبر برپایی نخستین کلینیک بسته‌بندی در سازمان توسعه تجارت ایران، تشکیل این کلینیک را در راستای تحقق اهداف توسعه صادرات غیرنفتی کشور سازمان توسعه تجارت ایران خواند.
وی افزود: به همین منظور برای گسترش فعالیت‌های ترویجی بسته‌بندی کالاهای صادراتی، نخستین کلینیک بسته‌بندی صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات ایران، 24 مهرماه همزمان با روز جهانی غذا در محل سازمان توسعه تجارت ایران دایر خواهد شد.
گسیلی هم‌اندیشی و تصمیم‌سازی برای ارائه راهکار حمایتی بسته‌بندی با حضور صاحبان صنایع شیرینی، شکلات، بیسکویت، نمایندگان اصناف و صادرکنندگان مربوطه، کارشناسان بازار کالا از سازمان‌ها و نهادهای مختلف کشور و متخصصان طراحی از دانشگاه‌ها و مراکز مرتبط در زمینه بسته‌بندی را از جمله اهداف این کلینیک خواند.
وی پس از آن در گفت و گو با خبرگزاری مهر ضمن اعلام خبر اعطای تسهیلات و یارانه به مبتکران و تولیدکنندگان بسته‌بندی‌های صادراتی گفت: سازمان توسعه تجارت برای تشویق صادرکنندگان محصولات و تولیدکنندگان بسته‌بندی‌های داخلی اقدام به تشکیل کلینیک‌های بسته‌بندی کرده است.
وی ادامه داد: در این واحدها استادان مرتبط با بسته‌بندی از دانشگاه‌های مختلف، صادرکنندگان و اتحادیه‌های مرتبط با محصول مورد نظر، مراکز طراحی و گرافیکی بسته‌بندی، کارشناسان کالا و بازار از ادارات کل سازمان‌ها و وزارتخانه‌های ذیربط با کالاهای صادراتی حضور دارند و برای بهتر عرضه شدن کالاهای ایرانی در بازارهای هدف خارجی، هم اندیشی و راهکار ارائه خواهند کرد.
گسیلی با بیان اینکه فعالیت کلینیک‌های بسته‌بندی در نیمه دوم سال جاری (سال 86) با هدف ارتقاء کیفیت بسته‌بندی محصولات صادراتی ایران در محل سازمان توسعه تجارت ایران آغاز خواهد شد، یادآور شد: همچنین به منظور افزایش سطح کیفی دست‌اندرکاران بسته‌بندی کشور 24 نوع بسته‌بندی جدید کشور ژاپن که در سال 2006 برنده جایزه انستیتو بسته‌بندی ژاپن شده‌اند در محل نمایشگاه دائمی بسته‌بندی واقع در سازمان توسعه تجارت ایران به نمایش گذاشته شده است که صادرکنندگان و اعضای محترم اتحادیه‌ها می‌توانند از این بسته‌بندی‌ها در نمایشگاه فوق دیدن کنند.
بر اساس این گزارش، برگزاری سه دوره كلینیك بسته‌بندی صادراتی با محوریت محصولات تولیدی صنایع دستی از جمله فعالیت‌های سازمان توسعه تجارت ایران بود.
با همه اینها، بیماری سخت گسیلی به او اجازه نداد تا ثمره فعالیت‌هایش را ببیند و نتایج حاصل از آن را ارزیابی کند اما به زعم کارشناسان، این کلینیک بعد از مدت‌ها هنوز نه فعالیت موثر و دندانگیری داشته و نه توانسته است توجه دست‌اندرکاران این حوزه را به خود معطوف کند. به گفته رضا نورایی، مدیر مسئول مجله صنعت بسته‌بندی چند وقت است که جلسات این کلینیک برگزار نشده است.
البته کیومرث فتح الله کرمانشاهی معاون سازمان توسعه تجارت تیر ماه سال جاری در همایشی خاطرنشان ساخت: در جهت بهبود شرایط بسته‌بندی محصولات صادراتی ایران، کلینیک بسته‌بندی را برای کالاهای مختلف ایجاد کرده‌ایم و از افراد باتجربه هم در این زمینه استفاده می‌کنیم.
سلیمی کارشناس حوزه چاپ و بسته‌بندی و از اعضای سابق هیئت تحریریه صنعت بسته‌بندی نیز با اشاره به بی‌سابقه بودن تشکیل چنین کلینیکی در دنیا، فلسفه وجود آن را زیر سوال برده و معتقد است: این کلینیک که از سال 85 با مدیریت دکتر گسیلی افتتاح شد، یک مرکز من‌درآوردی بود، چرا که به زعم وی در جهان، مرکزی موسوم به کلینیک بسته‌بندی وجود ندارد، بلکه صرفا مجموعه‌هایی وجود دارند که بهترین نمونه طرح‌های بسته‌بندی را انتخاب می‌کنند و به آنها جایزه می‌دهند.
وی با اشاره به هدف طراحان این کلینیک می‌افزاید: آنها با تشکیل چنین مرکزی در واقع دنبال این بودند که بتوانند به کسانی که طرح‌های بسته‌بندی خوبی دارند، دسترسی داشته باشند و از من نیز برای شرکت در جلسات این مرکز و مشاوره دادن دعوت کردند. ابتدا فکر می‌کردم با توجه به سابقه کاری، مرا نیز استخدام می‌کنند اما در ادامه متوجه شدم که آنها رابطه‌ای کار می‌کنند و اقوام و نزدیکان خود را به کار می‌گیرند.
سلیمی در ادامه با بیان اینکه بودجه قابل توجهی برای این کار در نظر گرفته شده بود بدون اینکه نتایج خوبی به دنبال داشته باشد، تصریح می‌کند: مدیران کلینیک در اولین اقدام نمایشگاهی برگزار کردند و عکس‌هایی را در آن به نمایش گذاشتند و نتایج و گزارش این نمایشگاه در مجلاتی که ویژه این نمایشگاه بود، منتشر شد. اما در نهایت به نتیجه خوبی نرسیدند چرا که کار غیرعلمی بود. به همین دلیل همان یک عده دانشجو و فعال حوزه بسته‌بندی نیز که در نمایشگاه حاضر بودند، گله‌مند شدند.
این کارشناس حوزه بسته‌بندی متذکر می‌شود: زمانی که کاری انجام می‌شود برنامه‌ریزی‌اش باید درست باشد و با شیوه علمی پیش برود تا بتواند به نتیجه خوبی برسد. کسانی که چنین طرحی را ارائه دادند، سیستم و عملکرد آن را نمی‌شناختند و بدون شناخت، کاری را شروع کردند که در نهایت جز درماندگی عایدی نداشت.
وی همچنین برخلاف رضا نورایی که معتقد است کلینیک بسته‌بندی یک طرح خودجوش بود، می‌گوید: کلینیک بسته‌بندی ابداً یک طرح خود جوش نبود بلکه پس از اینکه بودجه خوبی از سوی سازمان توسعه و تجارت برای رونق بخشیدن به حوزه بسته‌بندی پیشبینی شد، پا گرفت. اما دیدیم که کلینیک بسته‌بندی با ضوابط نادرست و غیرعلمی کارش را شروع کرد و در نهایت فرصت‌ها و هزینه‌ها را از کف داد.
با این حال رضا نورایی با طرفداری و دفاع همه‌جانبه از این طرح بر این باور است که نقش این کلینیک جستجو و پیدا کردن مشکلات حوزه بسته‌بندی و رفع این اشکالات است، به همین دلیل شرکت‌های بسته‌بندی در جلسات این کلینک مسائل خود را مطرح و با همفکری متخصصان، مشکلات را برطرف می‌کنند.
وی می‌افزاید: نفس تشکیل چنین جلساتی ارزشمند است اما مهترین مشکل این کلینیک این بود که در این جلسات به مباحث نظری بسنده شد در حالی که باید مسائل و مباحث این حوزه به صورت کاربردی بررسی می‌شد.
نورایی در عین حال خاطرنشان می‌کند: سیاست ما در مجله صنعت بسته‌بندی، حمایتی است و هر حرکتی که در حوزه بسته‌بندی شروع شود، ما نیز از آن حمایت می‌کنیم، چرا که معتقدیم هر کاری که از صفر شروع می‌شود، اهمیت دارد. ما ایرانی‌ها همواره می‌گوییم «السابقون السابقون» بنابراین باید از چنین پروژه‌هایی که در مرحله اول هستند و مانند نوزادی به زحمت روی پای خود ایستاده، حمایت کرد.
به گفته وی، اگر طرحی شروع شود و ادامه پیدا نکند، شاید مشکل از کسانی نباشد که کار را شروع کرده‌اند بلکه ممکن است زمینه‌های این طرح در جامعه فراهم نباشد و در اجرا مشکلاتی پیش آید. بنابراین طرحی که مثل نوزاد نوپاست، حتما زمین می‌خورد و نقد آن ظلم است پس باید تشویقش کرد تا گام‌ها را یکی پس از دیگری بردارد.
وی می‌افزاید: از سوی دیگر کلینیک بسته‌بندی نه ظرفیتی را اشغال کرده و نه هزینه‌ای صرف آن شده است و وضعیت آن نیز به گونه‌ای نیست که نبودش بهتر از بودش باشد. در حوزه بسته‌بندی آنقدر کوتاهی شده که اگر کار جدیدی شروع شود، باید اطلاع‌رسانی خوبی صورت گیرد و نقد آنها در شرایط کنونی به منزله این است که کسی بخواهد جلوی آن را بگیرد.
نورایی با پافشاری بر سیاست حمایتی در قبال چنین طرح‌هایی تاکید می‌کند: از همه کسانی که در این حوزه از صفر شروع می‌کنند و کارآفرینی می‌کنند باید حمایت شود در ضمن نباید در همین آغاز برخورد منفی داشت. باید ارزیابی کنیم و ببینیم عملکرد آن چطور بوده است؟ آیا در قبال هزینه‌ای که برای آن شده، اقدام مثبتی صورت گرفته است یا نه؟ که قطعا من فکر می‌کنم کارهای مثبت زیادی در همین چند سال انجام گرفته و سازمان توسعه و تجارت نیز بهره‌های فراوانی از فعالیت‌های این کلینیک برده است.
اما سلیمی در واکنش به این اظهارات یادآور می‌شود: در اینکه آغاز بعضی چیزها خوب است، شکی نیست، اما ممکن است نتیجه معکوس داشته باشد. زمانی که می‌توان کاری را بر اساس ضوابط علمی پیش برد چرا باید کاری کرد که متوقف شود؟ مرحوم دکتر گسیلی نیز در مسکوت ماندن کار نقش زیادی داشت، ایشان چارچوبی را برای خود تعیین کرده بود و به هیچ وجه حاضر نبود به راهنمایی‌های دیگران توجه کند و همین موجب شد کار به نتیجه نرسد.
اما گیتی توانا، سرپرست امور بنگاه‌های سازمان توسعه و تجارت با تکذیب خبر تعطیلی کلینیک بسته‌بندی می‌گوید: مرحوم دکتر گسیلی از ابتدای سال جاری به علت بیماری ارتباط جدی‌ای با سازمان نداشتند اما با این وجود، کلینیک برنامه‌های خود را تعقیب می‌کرد و فعالیت‌هایش را کماکان ادامه می‌داد.
وی می‌افزاید: کلینیک بسته‌بندی زمانی که کارش را با سرپرستی دکتر گسیلی آغاز کرد، فعالیت‌هایش عبارت بود از برگزاری کارگاه‌های آموزشی در صنایع خاص مثل میوه و تره‌بار که این کارگاه‌ها به آسیب‌شناسی مسائل مربوط به حوزه بسته‌بندی و ارائه راهکار اختصاص داشت. اما فعالیت این کلینیک‌ها به علت مشکلاتی که مربوط به بسته‌بندی نبود و عمدتا ناشی از نبود سرپرست در امور بنگاه‌ها بود، مسکوت ماند. پس از درگذشت مرحوم گسیلی، خانم فرناز فروزنده به عنوان مسئول جدید این کلینیک معرفی شدند و ما چند ماهی است که مصمم به فعال کردن این کلینیک هستیم البته این فعالیت مجدد، وابسته به تغییر در رویکرد‌های قبلی و بهبود فعالیت‌هاست.
توانا درباره اینکه چه نقدی بر رویکرد‌های قبلی وارد است و تغییر چگونه خواهد بود، تصریح می‌کند: هر فعالیتی که کلید می‌خورد نقصی در آن یافت می‌شود. فعالیتی نیز که مرحوم گسیلی شروع کردند، ارزشمند بود اما این نسخه‌پیچی‌ها در حد کلیات باقی ماند. البته معتقدم که برخی از نقد‌ها مخرب است و نباید نقاط ضعف را بزرگ‌نمایی کنیم، بلکه نقد باید سازنده باشد و موجب اصلاح و ترقی شود. آن زمان نیز ایرادهایی وجود داشت که ما به دنبال اصلاح آنها هستیم و تلاش می‌کنیم کار را به نحو شایسته‌ای ادامه دهیم و به جای ماندن در کلیات به نکات و مسائل ریز و جزئی توجه کنیم.
سرپرست اداره امور بنگاه‌ها، کلینیک بسته‌بندی را یکی از چهار زیرمجموعه امور بنگاه‌ها عنوان کرده و می‌گوید: این کلینیک بودجه مشخصی ندارد و سازمان توسعه و تجارت کشور همه ساله برای صادرات غیر نفتی بودجه‌ای اختصاص می‌دهد که ما بر حسب ارزش و تعداد برنامه‌ها می‌توانیم از این بودجه استفاده کنیم.
وی در واکنش به انتقادها درخصوص موفق نبودن عملکرد کلینیک بسته‌بندی، بر این باور است که یک فرد بیمار زمانی که به کلینیک قدم می‌گذارد، پروسه‌ای را برای درمان طی می‌کند. کلینیک بسته‌بندی نیز برای موثر واقع شدن به برنامه‌ای بلند مدت نیاز دارد که دولت برای رفع مشکلات باید ابتدا نقاط ضعف را شناسایی و سپس آنها را حل کند.
توانا ادامه می‌دهد: در مرحله اول، هدف این کلینیک آسیب‌شناسی است و تمرکز باید بر شناسایی مشکلات فرآیند تولید متمرکز شود. به همین دلیل ما در آغاز دوره جدید مصمم به اصلاحات جدی در چارچوب فعالیت کلینیک بسته‌بندی هستیم اما باید توجه داشت که نقش ما به عنوان یک سازمان دولتی، نقش حمایتی است و باید فعالیت‌ها توسط بخش خصوصی انجام شود.