به گزارش اخبار چاپ به نقل از ایلنا، نشست «یادی از پدر صنعت چاپ؛ مرتضی نوریانی» دوشنبه (17 خردادماه) با حضور مجید غلامی‌جلیسه، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب، سیدفرید قاسمی، نویسنده و تاریخ‌نگار حوزه مطبوعات، اسماعیل دمیرچی، نویسنده و پیشکسوت صنعت چاپ، غلامرضا شجاع، مدیرعامل تعاونی لیتوگرافان، غلامرضا امیرزاده ایرانی، مشاور عالی فرهنگی تعاونی لیتوگرافان در سرای اهل قلم مؤسسه خانه کتاب برگزار شد .

در ابتدای این مراسم، سید فرید قاسمی گفت: زمانی که  تاریخ چاپ را مرور می کنیم فهرستی از افراد تاثیرگذار را می توانیم استخراج کنیم. در این آمار، سرآمدانی وجود دارند که بدون تردید در صدر آنها نام مرتضی نوریانی به چشم می خورد. درباره کارنامه،  موسسه و شخص ایشان  آثار، مقاله ها و کتاب های مختلفی نوشته شده است .

وی  عنوان کرد: در مورد نوریانی یک کتاب به همت خانم سمیه سادات شفیعی و آقای مجید خسروی و کتاب دیگری به اهتمام اسماعیل دمیرچی منتشر شده است . اگر کتاب خسروی را یک کار پژوهشی بدانیم، کتاب آقای دمیرچی یک کتاب گزارشی است. آقای دمیرچی شاهد عینی بسیاری از رویدادها بودند .

قاسمی به محتوای کتاب اشاره کرد و گفت: در این کتاب، سندها، گزارش ها، خاطرات و نامه های استاد دمیرچی و دیگران به نوریانی را می بینیم. بنابراین این کتاب یک کار ترکیبی است. توقعی که از کتاب می رفت این بود که آقای دمیرچی از خاطرات خودشان با آقای نوریانی بیشتر صحبت کنند اما وقتی کل کتاب را خواندم تقریبا در سه صفحه این خاطره ها نوشته شده اند. البته آقای دمیرچی در حال نوشتن کتاب خاطرات خود نیز هستند که امیدوارم به همت خانه کتاب منتشر شود و در آن از خاطرات خود در مورد آقای نوریانی بیشتر صحبت کنند تا مکمل این کتاب باشد .

این نویسنده، انتشار هر اثری در مورد نوریانی را مغتنم شمرد و گفت: این آثار برگ هایی از تاریخ چاپ کشور را  در بر خواهند داشت. آقای دمیرچی، همراه، همدم و همکار نوریانی بود. از این رو باید از ایشان سپاسگذار بود که تکه پاره های تاریخ چاپ کشور را نگه داشتند و با انتشار آنها از نابودی آن جلوگیری کردند .

وی زندگی  اسماعیل دمیرچی را به دو بخش مهم چاپ‌کاری و چاپیاری تقسیم کرد و گفت: دوستانی که به تاریخ چاپ و نشر آگاهی دارند، می‌دانند که در این حوه منابع نسبت به حوزه‌های دیگر بسیار اندک است اما آقای دمیرچی توفیق پیدا کردند آثار گران سنگی در حوزه چاپ منتشر کنند تا  فعالیت ارزنده ای برای حفظ میراث چاپ انجام  داده باشند. بخشی از این کارها با حضور مدیرانی که فهم کار داشتند به نتیجه رسید و تعدادی در، گیر و دار کارهای اداری به نتیجه نرسید .

این استاد حوزه رونامه‌نگاری، تصویرهای موجود در این کتاب را  به یاد ماندنی توصیف کرد و گفت: این تصاویر بسیار گرانبها هستند و یک سند محسوب می شوند. بنابراین باید به آنها عنایت بیشتری داشت. در مورد نوریانی هرآنچه بگوییم کم گفتیم. سیر زندگی ایشان از بهمن 1290 تا مهر1370 لحظه به لحظه قابل بررسی است. زادگاه نوریانی در تهران و محله عودلاجان بوده است و بزرگانی زیادی در فاصله 1285 تا 1304 در این محله متولد شده‌اند؛ کسانی که در فرهنگ‌نویسی این کشور، در صنعت چاپ و کتاب نام آور شدند. مدارسی که نوریانی در آن‌ها تحصیل کرده است، مدارسی بودند که در فرهنگ کشور تأثیرگذار بودند .

قاسمی زبان‌دانی و پشت پا زدن به منصب‌داری را از ویژگی های بارز نوریانی عنوان کرد و گفت: ایشان به چهار زبان دنیا مسلط بودند. به ایشان پیشنهاد وکالت و وزارت دادند اما چون به حوزه چاپ و تجهیز ماشین های چاپ علاقه داشتند این پست ها را قبول نکردند چرا که دوست نداشت صاحب منصب باشد . نوریانی از علم به ثروت رسید و با دانشی که داشت این مسیر را طی کرد . برخلاق بسیاری از تاجران،  سود برای او در مرتبه دوم و سوم بود. نگاه علمی و پژوهشی داشت که کمتر تاجری به دنبال این نگاه بود. او به زیر ساخت ها اهمیت می داد .

وی افزود: در تاریخ معاصر، ویژگی هایی که نورانی داشت در کمتر کسی نمی بینیم. دویست سال چاپ ایران را بررسی کردم. در این بررسی تنها به تعداد محدودی رسیدم که این ویژگی ها را داشته باشند. افقی که نوریانی می دید آینده نگری او را نشان می داد .

قاسمی عنوان کرد: نوریانی فعالیت هایی انجام داده که تعدادی از آنها در تاریخ ثبت شده اند و تعداد دیگر ثبت نشده اند. یکی از این فعالیت ها، انتشار مجله «تحقیقات روزنامه نگاری» بود. فریدون پیرزاده سردبیر این مجله بود که هنوز هم در قید حیات هستند و گواه نقش مهم نوریانی در انتشار این مجله است. تاسیس «بنیاد نیکوکاری نوریانی» از دیگر فعالیت هایی بود که نوریانی به آن اشتغال داشت. این بنیاد نیت داشت جشنواره کتاب و چاپ را راه‌اندازی کند، کارگران را به منظور آموزش به خارج از کشور اعزام کند، خانه‌های ارزان برای افرادی که در حوزه چاپ و نشر فعالیت می‌کنند، بنا کند و بیمارستان بسازد .

قاسمی افزود: انتشار مجله «گوهر» از دیگر فعالیت های بنیاد نوریانی بود که یکی از مجله های ارزنده تاریخ ایران است. ماهنامه «خلاصه نوشته های پزشکی» که در سال های 51 تا 57 منتشر می شد نیز از جمله فعالیت های نوریانی بود. ایشان همچنین، در مهر ماه سال57 13مجله «چاپ ایران» را منتشر کرند .

قاسمی در پایان گفت: در بخش انتشارات بنیاد نیکوکاری نوریانی به بخش های بزرگسال، بخش کودک و نوجوان، کتاب های پژوهشی و تصحیح متون قدیمی اهمیت می دادند .

در ادامه این نشست، غلامرضا امیرزاده ایرانی گفت: با دقت در زندگی نوریانی متوجه می شویم که روانشناسی جامعی از جامعه و فعالیت هایی که انتخاب می کرد، داشت. نوریانی مردی فعال بود که در همه حوزه ها فعالیت می کرد اما دائم در حال تغییر و انتخاب بود تا روح بزرگ واندیشه متعالی خود را راضی کند .

وی افزود: زمانی که نوریانی در حال تحصیل بود، فرد آلمانی به او می گوید«ما اندیشمندان آلمانی فکر کردیم، آنچه به صلاح مملکت است، فعالیت های فرهنگی است. بر این اساس به جای تولید ابزارهای جنگی باید در حوزه فرهنگ کار کنیم». با این حرف، جرقه حرکت نوریانی آغاز  می شود .

  وی با بیان اینکه گرایش نوریانی در تمام زندگی اش روشنایی بخشیدن به جامعه بود، گفت: قدم، قلم و درم  را دراختیار فرهنگ واعتلای مردم و اندیشه آنها قرار می داد که جای بسی تعجب است. شاید در آن روزگار، کمتر کسی است که تا این حد روی فرهنگ و مردم تعصب داشته باشد. به عبارتی ایشان یک فرد میهنی بود و عاشقانه مردم و میهن خود را دوست داشت .

 وی با تاکید بر اینکه نویسنده از خاطره های بودن در کنار نوریانی کم صحبت کرده است، گفت: نویسنده کتابی به نام «جا افتاده» در دست انتشار دارد که این نقضان را جبران می کند. نوریانی برای جامعه مذهبی نیز فعالیت هایی انجام می داد و مکتب اسلام یکی از کارهایی بود که به آن اهتمام می ورزید . به عبارتی در کمک های انسان دوستانه مشارکت می کرد .

وی اظهار کرد: تمام کارمندان او از بزرگترین تا کوچترین آنها آدم های با دانشی بودند و دانش را عمیقا یاد گرفته اند. مهمترین مشغله ودغدغه نوریانی، افزایش کیفیت سرویس و خدمات بود. از این رو افرادی با هزینه ایشان به اوج تخصص رسیده اند که امروز همه آنها را با این تخصص می شناسند . متخصصانی که در موسسه ایشان آموزش دیده بودند و کاراهای فنی انجام می دادند از خاورمیانه تا خاوردور از تخصص آنها استفاده می شد. در تمام طول زندگی از آغاز کار تا انتها، فعالیت های ارزشمند میهنی انجام داده اند .

امیر زاده ایرانی ادامه داد: نوریانی معتقد بود اهالی قلم با دود چراغ آموختند و عمر خود را در تجارت و درآمد زایی قرار نداده اند. همیشه حوزه چاپ به اهالی قلم و اهالی قلم به نوریانی وامدار است .

غلامرضا شجاع، مدیرعامل تعاونی لیتوگرافان از دیگر سخنرانان این نشست، گفت: نمی توان در یک یا دو جلسه یا همایش از نوریانی تعریف، تمجید و یاد کرد. ایشان واقعا پدر چاپ ایران بود. بنابراین ما به افرادی با ویژگی های او نیاز داریم. نوریانی انصاف داشت و رعایت حال خریدار را می کرد. ایران و صنعت چاپ را دوست داشت. او صرفا نگاه فروش ماشین آلات نداشت .

مدیرعامل تعاونی لیتوگرافان با بیان اینکه نوریانی هوای کارگران چاپخانه ها را داشت، گفت: امروز که کشور ما در ارتباط با سرمایه گذاری شدیدا مشکل دارد ما به نوریانی ها احتیاج داریم. در نمایشگاه چاپ دروپا، چاپ های نانوافشان و سه بعدی عرضه می شود. تعداد ایرانی های حاضر در این نمایشگاه که به حدود هزار نفر می رسید به این امکانات حسرت می خوردند. امیدوارم در دولت تدبیر و امید سرمایه‌گذاری در صنعت چاپ به کمک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رونق پیدا کند تا زمینه نوسازی ماشین‌آلات فراهم شود .

در ادامه، اسماعیل دمیرچی، نویسنده کتاب گفت: مدرسه چاپ نوریانی، نخستین مرکز فرهنگی، صنعتی و علمی؛ در نیمکره شرقی، یعنی تمام کشورهای قاره آسیا و آفریقا بود که در سال 1339 در ایران، به همت و تلاش شادروان نوریانی، توسط نخست وزیر وقت، نزدیک به 55 سال پیش افتتاح شد. همزمان با افتتاح این مرکز فرهنگی به استخدام مؤسسه نوریانی در آمدم و بیش از چهل سال با آقای نوریانی و جامعه چاپ تهران و اقصی نقاط ایران در مؤسسه وی کار کرده‌ام . اینک که به کارنامه خدمت خود در این سازمان می‌نگرم، وجود آقای نوریانی را مانند انرژی مثبت، همراه خود و صنعت چاپ در حال اثربخشی می‌بینم .

وی افزود: مرتضی نوریانی از اعضای اتاق بازرگانی ایران بودند و همیشه از مخالفان سرسخت ورود هرگونه ماشین‌های دست دوم نه تنها در صنعت چاپ بلکه در تمام صنایع کشور بودند. جمعیت ایران در مقطع انقلاب32 ملیون نفر بود، با تحمیل جنگ به ایران، واردات ماشین چاپ قدغن شده بود اما دور اندیشی نوریانی همه نیازهای صنعت چاپ ایران را در این مدت تامین کرد .

در پایان این نشست، ناصر کلاری، پیشکسوت صنعت چاپ  گفت: همه از کرامت مرتضی نوریانی با خبر هستند. ایشان با افرادی که نمی شناختند به سادگی معامله می کرد. به طوری که من بدون داشتن هیچ اعتباری از ایشان یک ماشین چاپ ملخی خریدم .

کلاری ادامه داد: درست است که نوریانی را پدر صنعت چاپ می دانند اما من صنعت چاپ را خانواده و فرزندان او می دانم چرا که از شخصیت و اعتبار خود برای این صنف هزینه می کرد. به طوری که معتقدم اگر به ایشان می گفتند «دنیا را به تو می دهیم تا از این شغل کناره گیری کنی»، قبول نمی کرد .

این پیشکسوت صنعت چاپ  در پایان گفت: نوریانی تاجر نبود بلکه آرمان داشت وعاشق کارش بود. افرادی بسیار زیادی به نوریانی مدیون هستند که یکی از آنها نیز من هستم. به نوریانی و کسانی که او را دوست دارند درود می‌فرستم .