به گزارش اخبار چاپ به نقل از خبرگزاری مهر، دومین نشست بررسی عملکرد بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با رویکرد ترسیم الگوی نمایشگاه کتاب مطلوب، صبح امروز با میزبانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی برگزار شد.
در این نشست علیرضا سلطان شاهی به نمایندگی از انتشارات مرکز مطالعات فلسطین در سخنانی با اشاره به لزوم توجه ویژه به خدف گذاری نمایشگاه کتاب مطلوب گفت: نمایشگاه کتاب در جمهوری اسلامی ایران دارای کارکردهای اختصاصی است که یکی از مهمترین آنها به طور مشخص تولید ادبیات انقلاب اسلامی باید باشد در حالی که نه این تولید در این سال‌ها صورت گرفته و نه بستری برای معرفی آن به خارج از کشور مهیا شده است.
وی تصریح کرد: مشکل اصلی ما در کشور موضوع توزیع است که نمایشگاه کتاب به بدترین شکل ممکن در حال به دوش کشیدن بار آن است. ما تا زمانی که مکانیزم صحیحی درباره توزیع در کشور نداریم مشکلات نمایشگاه کماکان باقی است و اگر فکری به حال این پروسه نشود وضعمان به طور حتم اسفناک‌تر نیز خواهد شد.
بی توجهی به بهداشت روانی در نمایشگاه کتاب
قدیمی به نمایندگی از انتشارات موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران نیز در ادامه این نشست در سخنانی اظهار داشت: نمایشگاه مطلوب هم در بعد فرم و هم در بعد محتوا قابل شکل گیری است. من از این جمع سوال می‌کنم که در کشوری مانند آلمان آیا ناشران آلمانی حاضر در نمایشگاه کتاب می‌توانند و اجازه دارند کتابی عرضه کنند که مخالف هویت و باورهای این کشور باشد؟ چرا در ایران با وجود منابع محدود، ما در نمایشکاه بیش از ۲۵۰ عنوان کتاب را باید ببنیم که اصل تشیع، هویت ملی، روحانیت و خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر نمایشگاه ما با بهترین ساختار هم اجرا شود ولی خانواده‌ها از محتوایش امنیت فکری نداشته باشند، فایده‌ای ندارد.
وی همچنین گفت: نمایشگاه کتاب باید به بهداشت روانی مخاطبانش بیش از فرم توجه کند نه اینکه بستری برای ارائه محصولاتی شود که حتی با قانون اساسی ما در ایران سنخیت ندارد.
ورود پلیس امینت به نمایشگاه در شان آن نبود
در ادامه بوشهریان از نشر جمهوری نیز در سخنانی اظهار داشت: در نمایشگاه کتاب امسال آثار بسیاری را می‌شد دید که بدون دریافت اعلام وصل در نمایشگاه در حال فروش بودند و این یک ایراد مهم محتوایی به نمایشگاه بود.
وی ادامه داد: در طرف دیگر در بحث ممیزی نیز بر این باورم که نباید حتی یک عنوان کتاب از دست ما در برود و حاصلش بشود توریع آثاری که کاملا مغایر با نظام است. این کتاب‌ها به هر حال مجوز نشر پیدا کرده است و ارشاد باید در مقابلش پاسخگو باشد. این برای نمایشگاه خوب نیست که پلیس امنیت در نهایت مجبور باشد برای جمع آوری برخی از آثار به نمایشگاه وارد شود.
تغییر دائم مدیریت‌ها؛ بلای جان صنعت نشر ایران
علی اکبر تورانیان نیز در این نشست در سخنانی اظهار داشت: هدف از برگزاری نمایشگاه کتاب مطلوب و دیدن آثار تازه و تبادل نظر میان ناشران و نویسندگان است. سوال من این است که آیا به این فکر کرده‌ایم که چرا با وجود بازدید میلیونی از نمایشگاه کتاب، سرانه مطالعه در کشور ما اینقدر کم است و فکر کرده‌ایم که با این وضعیت هدفمان از برگزاری نمایشگاه کتاب چیست؟
وی ادامه داد: به باور من بحران نشر در ایران به خاطر آسیب شناسی نکردن مشکلاتمان حاصل شده است. ما در اوائل انقلاب اسلامی با ۳۵ میلیون نفر جمعیت که ۷۰ درصد آنها بیسواد بودند، شمارگان کتابی که چاپ می شد، بین ۵ تا ۱۰ هزار نسخه بود اما امروز با جمعیت ۷۵ میلیونی و درصد بالاری ۷۰ افراد باسواد، شمارگان کتابمان به ۵۰۰ و یا ۲۰۰ نسخه کتاب رسیده است. این یعنی اینکه نشر ما درحال نابودی است و این سوال را پیش رو می‌آورد که آیا ساختارهای نشر را مورد توجه قرار داده‌ایم و مثلا وضعیت اسفبار واردات کاغذ برایمان مهم بوده است یا خیر؟
تورانیان تصریح کرد: تغییر دائم مدیریت‌ها همواره بلای جان صنعت نشر ایران شده است و به باور من باید درباره نمایشگاه به مدیریت واحدی رسید که در آن مسئولان دولتی و تشکل های ارزشی نشر در کنار هم به اداره نمایشگاه بپردازند.
آمریکاییزه شدن نشر ایران
محمود آموزگار رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نیز در این نشست در سخنانی اظهار داشت: نداشتن یک برنامه مدون و مشخص مهمترین ایراد وارده به حوزه فرهنگ در ایران است اما به خاطر نبودن یک سیستم توزیع مشخص در حوزه کتاب به راحتی شاهدیم که حرفه کتابفروشی با وجود تمامی قدمتی که دارد در کشور ما در حال از دست رفتن است.
وی در ادامه به مساله آمریکاییزه شدن نشر ایران اشاره کرد و گفت: متاسفانه در کشور ما به قوانینی که حمایت کننده از کتابفروشی های کوچک باشد توجهی وجود ندارد و همه چیز به ضرر این شغل در حال پیشروی کردن است. دو مرکز بزرگ وابسته به وزارت ارشاد در یک مسابقه با یکدیگر و به دلیل دسترسی به بانک‌های اطلاعاتی به بزرگترین فروشنده‌های آن لاین کتاب مبدل شده‌اند و کسی هم در بخش خصوصی توان رقابت با آنها را ندارد. با این وضعیت نباید انتظار داشت که حتی همین چند کتابفروشی باقی مانده نیز پاربرجا بماند. به نظرم وزارت ارشاد باید جلوی این موسسات را بگیرد و اجازه فعالیت به آنها ندهد.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در ادامه افزود: نمایشگاه کتاب تهران تا حد زیادی از ریخت واقعی خود فاصله گرفته است و بسیاری از کتاب‌های عرضه شده در آن به صورت غیرقانونی به فروش میرود. من در این نمایشگاه ناشران شهرستانی زیادی دیدم که تعداد کتاب کمی برای عرضه دارند و با این توجیه که با این تعداد کم حضورشان توجیه اقتصادی ندارد، خودشان را محق به فروش آثار ناشران دیگر نیز می‌دانستند.
اتحادیه تهران نماینده شایسته صنف نشر
محمد مهدی داوودی‌پور مدیر عامل شرکت تعاونی ناشران و کتابفروشان تهران نیز در این نشست عنوان داشت: نمایشگاه بین‌المللی کتاب باید ضمن حفظ آرمان‌ها و ایدئولوژی های غالب از انحصار طلبی پرهیز کند و البته از خودباختگی نیز پرهیز کند. آیا ما از این همه آزمون و خطا در ۲۸ سال گذشته خسته نشده‌ایم؟
وی افزود: من همه ناشران و کتابفروشان و موزعان سراسر کشور را در کنار هم صنف نشر می دانم اما ما در حال حاضر اتحادیه سراسری صنفی به این شکل نداریم و لذا اتحادیه تهران به عنوان بزرگترین اتحادیه کشور می‌تواند نماینده صنف نشر در تصمیم گیری‌های صنفی باشد. به نظر من امسال مساله ستادی و اجرایی نمایشگاه با هم خلط شد. من بر این باورم که باید مساله اجرا در نمایشگاه کتاب را به تعاونی ها و امور ستادی را به مجموعه صنف واگذار کرد.
ارشاد مسئولیت پذیر باشد
عالمگیر از نشر محمد نیز در این نشست به مساله معضل محور بودن نمایشگاه کتاب اشاره کرد و گفت: وزارت ارشاد باید مسئولیت پذیری بیشتری داشته باشد. نمیشود که به کتابی مجوز بدهد و بعد بخواهد آن را جمع کند.
وی ادامه داد: اگر جرمی در این زمینه در نمایشگاه رخ داده است به طور حتم ارشاد هم در آن سهیم است. مساله دیگر در نمایشگاه مساله هزینه اجاره غرفه‌هاست که کماکان درآمد ما از نمایشگاه کفاف آن را نمی دهد. به نظر من نباید در برگزاری نمایشگاه مجری و قانون گذار را دو فرد مجزا بدانیم بلکه باید به فکر یک استراتژی مشخص در این حوزه باشیم.
واگذاری نمایشکاه به تشکل های نشر از اهداف نظام بود
محمدرضا توکلی صدیق عضو هیئت مدیره اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نیز در این نشست در سخنانی اظهار داشت: شکی نیست که در مساله برگزاری نمایشگاه کتاب با یک روند نزولی روبرو بوده ایم و شرایط اقتصادی کشور و قدرت خرید مردم روی کیفیت نمایشگاه تاثیر گذاشته است. از طرف دیگر بحث احداث سالانه این محیط به قدری نفس گیر است که دیگر نیرویی برای موضوعات کیفی آن باقی نمی گذارد. در همین زمنیه ما بارها شاهد بودیم که تا یک ماه قبل از برگزاری نمایشگاه کتاب، هنوز مسئوالان آن حکم نداشتند. همه این مسائل به روی هم کیفیت نمایشگاه را کاهش می‌دهد. با این حال امسال با اعلام شناسایی و برخورد با ناشر متخلف به نظرم رسید که رویکردهای سابق در حال تغییر است.
وی در ادامه با اشاره به مساله واگذاری نمایشکاه به تشکل‌های نشر گفت: واگذاری امور مردم به آنها از اهداف انقلاب و نظام است که امسال در نمایشگاه کتاب نیز اجرا شد و خواست خود تشکل‌ها نیز بود. اگر نقدی هم به این مساله وارد است باید نقدی کارا و سازنده باشد.
توکل صدیق تصریح کرد: ما باید برای آینده نمایشگاه کتاب در کنار استانداردهای جهانی به فکر رویکردهای بومی خود نیز باشیم.
مافیای نشر معنایی ندارد
نادر قدیانی نیز در این نشست در سخنانی اظهار داشت: من معنای مافیای نشر و توزیع را که دائم مطرح می‌شود را نمی‌فهمم. در کشوری که که حتی یک مرکز پخش کتاب حرفهای ندارد و در کل کشور نیز ۱۵۰۰ کتابفروشی وجود ندارد، مافیا معنایی ندارد.
وی در ادامه به نمایشگاه کتاب اشاره کرد و گفت: در ۵ سال قبل نمایشگاه سالانه ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش بازدید کننده داشته است و در مقابل ۱۰ تا ۱۵ درصد نیز بازدیدکننده آن حرفهای تر شده است. همچنین فروش ریال نمایشگاه در این مدت ۱۰ درصد کم شده و در مقابل ۲۰ درصد افت عده ای و تعدادی در عناوین کتاب داشته‌ایم.
قدیانی افزود: بستر تخلف در نمایشگاه کتاب را ما خودمان مهیا کرده‌ایم. مدیران دائما در حال تغییر هستند و هیج کدام نیز آمار درستی از وضعیت موجود ارائه نمی‌دهند. سوال من این است اگر ۷۰ درصد نشر کشور توسط ۱۰۰ ناشر در حال انجام است طبق آئین نامه نمایشگاه بیشتر از ۶۰۰ غرفه نباید داشته باشد. پس چرا ما امروز در نمایشگاه بیش از ۱۵۰۰ غرفه داریم. این یعنی یک کتاب در ۵۰ غرفه در حال عرضه است و در واقع در ۵۰ نوبت زیراکس شده و ۵۰ اعلام وصول گرفته است. این یعنی غرفه ای که کلا ۲ میلیون فروش نداشته در نمایشگاه میلیاردی تراکنش از دستگاه کارت خوان داشته و در واقع به تجارت بن های خرید کتاب مشغول بوده است.
وی همچنین پیشنهاد کرد: اگر از همین الان مدیران و مسئولان نمایشگاه کتاب بعدی را مشخص کنیم مشکلاتی از این دست به وجود نخواهد آمد و می توان با دقت بیشتری تولیدات ناشران ثبت نام شده در نمایشگاه را بررسی کرد.
همیشه حس می‌کنیم بیشتر از بقیه دغدغه داریم
نیکنام حسین‌پور نیز در این نشست در سخنانی اظهار داشت: ۳۵ سال است که قوت داشته‌ایم تا بسترهای ورودی محتوا به نمایشگاه را مورد بررسی قرار دهیم. اما ما درهای را بستیم و یا چنان تنگ کردیم که برخی از روی در و دیوار به داخل آمدند و محتوایشان را عرضه کردند.
وی در ادامه به مساله دخالت پلیس امنیت در نمایشگاه اشاهر کرد و گفت: آیا به مسئول نمایشگاه اختیار لازم داده شد و او از آن استفاده نکرد که امروز به آن انتقاد می کنیم؟ چرا همیشه باید حس کنیم که دغدغه ما از بقیه بیشتر است.
حسین پور افزود: ما بسیار خود را گرفتار حاشیه کرده‌ایم. تا وقتی حاشیه را کنار نگذاریم و حرفمان را یکی و مرجع رسیدگی را مسخص نکنیم راهی به پیش نخواهیم برد. ما وقتی می گوییم باید از ارزش ها حمایت کرد و آن را به نمایشگاه پمپاژ، معنایش این است که ارزش‌هایمان را نتوانسته ایم چندان خوب عرضه کنیم. من هم قبول دارم که مطالعه بسیاری از آثار مضر است اما آیا در مقابل آنها کتاب‌های خوب هم تولید کرده‌ایم؟