جنتی خطاب به نیکوسخن:
گزارش جامع، مفید و مختصر ارائه کردید
بیانیه تشکلهای خصوصی که به گفته وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی «گزارش جامع، مفید و مختصر» بود، به بررسی وضعیت فعلی صنعت چاپ کشور، ظرفیتهای موجود، چشمانداز آینده و نیازمندیهای این صنعت میپرداخت.
به گزارش اخبار چاپ، در سیزدهمین جشنواره ملی صنعت چاپ کشور، علی نیکوسخن رئیس اتحادیه صنف چاپخانهداران تهران به نمایندگی از فعالان بخش خصوصی بیانیه تشکلهای خصوصی صنعت چاپ ایران را قرائت کرد.
بیانیه تشکلهای خصوصی که به گفته وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی «گزارش جامع، مفید و مختصر» بود، به بررسی وضعیت فعلی صنعت چاپ کشور، ظرفیتهای موجود، چشمانداز آینده و نیازمندیهای این صنعت میپرداخت.
متن سخنرانی نیکوسخن به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین انه خیر ناصر و معین با درود به روان پاک شهدای عظیمالشأن انقلاب، امام راحل رضوان الله تعالی علیه و آرزوی طول عمر بابرکت برای مقام معظم رهبری و با عرض سلام و احترام و خیرمقدم حضور مدعوین و مسئولین محترم به ویژه جناب آقای ابوترابی نایب رئیس محترم مجلس شورای اسلامی و جناب آقای جنتی وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و جناب آقای صالحی معاونت محترم امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و جناب آقای علمشاهی مدیرکل محترم دفتر امور چاپ و با تقدیر از مجریان، دستاندرکاران و برگزارکنندگان سیزدهمین دوره جشنواره ملی صنعت چاپ ایران، که اگر نبود تلاشهای بیوقفه و شبانهروزی این عزیزان، هرگز این مهم انجام نمیگرفت. همچنین با تشکر ویژه از مدیرکل محترم دفتر امور چاپ که علیرغم مدیریت کوتاهمدت ایشان توجه شایستهای نسبت به این صنعت داشتهاند و صمیمانهترین درودهای خود را تقدیم برگزارکنندگان و داوران مسابقات تخصصی آثار چاپی میداریم که در سایه عملکرد تخصصی ایشان، شأن و شخصیتی متعالی برای این مسابقات ایجاد شده است. در این مجال اندک و با توجه به حضور نایب رئیس محترم مجلس شورای اسلامی و مقام عالی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فرصت را مغتنم دانسته به ذکر نکاتی پیرامون هنر ـ صنعت چاپ میپردازم. باشد که خروجی این نشست، نشانههایی از تدبیر و دوراندیشی را برای فراصنعت چاپ و بستهبندی کشور به همراه داشته باشد و موجب امید فعالان این صنعت گردد: الف) معرفی صنعت چاپ ایران 1) تاریخچه: بیش از دویست سال حضور صنعت چاپ در ایران، موجب شده تا تحولات عمده فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، صنعتی و حتی سیاسی با این صنعت پیوندی عمیق داشته باشند. کار تا جایی پیش رفته که برخی صنعت چاپ را رکن چهارم نهضت مشروطه میدانستند و عدهای دیگر بر نقش بیبدیل این صنعت در توسعه و تکثیر تصاویر و اعلامیههای حضرت امام رضوانالله تعالی علیه در جریان پیروزی انقلاب اسلامی تأکید میکنند. تولید آثار نشر مکتوب، توجه ویژه به صنعت بستهبندی و تبلیغات، ارتقاء جایگاه مطبوعات عمومی و تخصصی در کشور ـ به خصوص پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ـ همه و همه نمونههایی از فعالیتها و نقش غیرقابل انکار صنعت چاپ در پیشبرد اهداف بلند نظام اسلامی دارد. 2) جایگاه فعلی صنعت چاپ کشور: به برکت استقرار نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران طی سه دهه گذشته، تلاشهایی اثربخش و امیدوارکننده در عرصه صنعت چاپ کشور انجام گرفته و میتوان نسبت به آینده این صنعت در کشور، امیدهای فراوانی داشت. عرصههای گوناگون فرهنگی در زمره حوزههای اصلی محصولات صنعت چاپ قلمداد میشوند. در حقیقت فعالان این صنعت به عنوان طلایهداران فرهنگ و هنر و دانش این مرز و بوم، سالهای متمادی است که گاه به تنهایی در برابر هجمههای مختلف ایستادگی کرده و از فرهنگ ایرانی ـ اسلامی کشور عزیزمان دفاع نمودهاند. بروندادهای مختلف فرهنگی اعم از کتاب، نشریات، تصاویر تبلیغاتی و حتی نوشتافزار همگی در بستر صنعت چاپ تولید شده و نقشی بیرقیب در توسعه فرهنگی و علمی کشور ایفا مینمایند. لذا حضور صنعت چاپ در این حوزهها ستودنی و قابل تأمل است. توجه به بخشهای مختلفی نظیر نشر، مطبوعات، تبلیغات، بستهبندی و صنایع وابسته از جمله اقدامات مهم در عرصه این صنعت بوده است. این اقدامات توانسته موقعیت و جایگاه به نسبت، مورد قبولی را برای صنعت چاپ کشور ایجاد نماید. به طوری که با تلاشهای آتی میتوان نسبت به ارتقاء جایگاه صنعت چاپ و بستهبندی ایران در رقابت با کشورهای همسایه ـ بخصوص ترکیه ـ امیدوار بود. این جایگاه مؤید لزوم توجه ویژه مسئولان امر در دولت و به طور کلی همه ارکان درگیر با این صنعت است. امید است، در دولت تدبیر و امید و با حضور ارزشمند جناب آقای جنتی وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و جناب آقای صالحی معاونت محترم امور فرهنگی در مقام بالاترین مدیراجرایی مرتبط با صنعت چاپ، شاهد پیشرفت و توسعه روزافزون این صنعت باشیم. ب) توانمندیها و ظرفیتهای موجود 1) نیروی کارشناسی: خوشبختانه صنعت چاپ کشور از نیروی کارشناسی و نخبگان ارزندهای برخوردار بوده است. نیروهایی که تاکنون توانستهاند تحسین کشورهای صاحب صنعت چاپ را موجب شوند و زمینههای رشد و ارتقاء علمی، تخصصی و فنی این صنعت را فراهم آورند. 2) منابع انسانی: از جمله ویژگیهای مردم ایران، استعدادهای بالقوهای است که در صورت حمایت نهادهای ذیربط و توجه به توانمندیهای انسانی موجود، تبدیل به توان بالفعل شده و زمینههای رشد واحدهای صنعتی کارگاهی را فراهم میکند. این ویژگی نمود و بروز قابل ملاحظهای در عرصه صنعت چاپ داشته و کارگران بسیار ماهر و توانایی را در کشور تربیت کرده است. 3) تجهیزات و ماشینآلات: علیرغم فرسودگی بخشی از ناوگان سختافزاری صنعت چاپ در کشور، قسمتی از بدنه تخصصی و فنی صنعت چاپ با استفاده از ظرفیتهای سرمایهگذاری و ایجاد واحدهای تحقیق و توسعه، توانستهاند از امکانات سختافزاری مناسبی برخوردار باشند. 4) مصرف مواد اولیه: صنعت چاپ به عنوان یک صنعت میانی و در برخی ابعاد در مقام یک صنعت مادر، حجم بسیار بالایی از مواد اولیه در صنایع سلولوزی، پلیمری، فلزی و شیمیایی را مصرف نموده و یکی از خریداران اصلی این محصولات محسوب میشود. ج) چشمانداز این بیانیه با هدف دستیابی به اهداف سند چشمانداز ایران اسلامی در سال 1404 تنظیم شده است. این سند بالادستی نقش غیرقابل انکاری برای صنایع در نظر گرفته است. بدیهی است صنعت چاپ و بستهبندی کشور یکی از مهمترین ابزار دستیابی به این اهداف است. از این رو به چشمانداز این صنعت در افق 1404 اشاره میشود: 1) ایجاد ارزش افزوده: ماهیت صنعت چاپ در بخش بستهبندی به گونهای است که به طور قطع موجبات ایجاد فرآیند ارزش افزوده در محصولات را فراهم میآورد. متأسفانه سالهاست که شاهد صادرات محصولاتی ـ بخصوص در بخش کشاورزی ـ به صورت فلهای و بدون ارائه بستهبندیهایی مطابق با استانداردهای بینالمللی و جهانی هستیم. محصولاتی نظیر خرما و زعفران در زمره این نوع صادرات هستند. صنعت بستهبندی میتواند نقش مؤثری در ارائه محصولات همراه با ارزش افزوده ایفا نماید. موضوعی که مورد توجه بسیاری از کشورهای توسعهیافته قرار گرفته و خوشبختانه ایران اسلامی نیز از ظرفیتهای بالقوه و بالفعل فراوانی در این زمینه برخوردار است. 2) توسعه صادرات غیرنفتی: یکی از مهمترین و اصولیترین شیوههای دستیابی به توسعه صادرات غیرنفتی، توجه ویژه و خاص به صنعت چاپ و بستهبندی است. تجربه سالیان اخیر نشان داده است که توجه به صنعت چاپ و بستهبندی نقشی غیرقابل انکار در توسعه صادرات غیرنفتی داشته است. به عنوان نمونه، صادراتی معادل 1050 میلیون دلار در صنعت شیرینی و شکلات طی سالهای گذشته، هرگز بدون توسعه و حمایت صنعت چاپ صورت نمیگرفت. بدیهی است که نمیتوان بدون توجه به این صنعت، انتظار توسعه صادرات غیرنفتی را در حد مطلوب داشت. به بیان دیگر، عرضه محصولات دیگر صنایع ـ بجز صنایع خام ـ همواره منوط به عبور از دالان صنعت چاپ و بستهبندی است. از این رو، تنها با توسعه صنعت چاپ است که میتوان در راستای ارتقای توسعه صادرات غیرنفتی عمل کرد. 3) افزایش تولید ناخالص ملی: دو موضوع پیشگفته، زمینههای لازم به منظور بهرهبرداریهای مناسبتر در عرصه تولید ناخالص ملی را ایجاد مینمایند. افزایش ارزش افزوده در محصولات صنعتی و توسعه صادرات غیرنفتی، هر دو منجر به افزایش تولید ناخالص ملی میگردند. موضوعی که یکی از اهداف اصلی و بلندمدت مدیران ارشد اقتصادی کشور طی سالهای گذشته بوده است. 4) اشتغالزایی: صنعت چاپ محملی بسیار مناسب برای اشتغالزایی و ایجاد فرصتهای شغلی جدید محسوب میشود. آمارهای بینالمللی نشان میدهد که در غالب کشورهای توسعهیافته، صنعت چاپ از منظر ایجاد فرصتهای شغلی دارای دومین رتبه است. توجه به این مهم میتواند زمینههای لازم به منظور حمایت هرچه بیشتر از فعالان این عرصه را فراهم آورد. 5) حضور مؤثر در بازارهای منطقهای و بینالمللی: بسیاری از موضوعات پیشین دلالت بر توسعه صادرات، توسعه تولید ناخالص ملی و افزایش ارزش افزوده محصولات صنعتی داشت. این شرایط میتواند نقش مؤثری بر حضور ایران در بازارهای بینالمللی و منطقهای داشته باشد. از سوی دیگر، پیشبینی میشود ارزش بازار سرمایه صنعت چاپ جهان طی سه سال آینده، به رقمی معادل 865 میلیارد دلار بالغ شود. این میزان ارزش سرمایه، جایگاهی خاص برای صنعت چاپ در میان دیگر صنایع ایجاد کرده است. لذا توجه به بازارهای منطقهای و بینالمللی، در حوزه مؤلفههای اصلی و مهمی است که باید مورد توجه مسئولین امر قرار گیرد. بازارهایی که در حال حاضر به دلایل مختلف میتوانند فرصتی مناسب برای صنعت چاپ ایران باشد، که در ادامه به برخی از آنها اشاره میشود: 1. کشورهای خاورمیانه: حسن همجواری، فرهنگ مشترک، اقتصاد پویا و توجه به زیرساختهای منطقهای از جمله عواملی است که در صورت ارتقاء صنعت چاپ ایران، میتواند بازار مناسبی برای کشورمان در میان کشورهای خاورمیانه ایجاد نماید. 2. کشورهای CIS: کشورهای عضو سازمان منطقهای اکو، فرصتهای بسیار مناسبی به منظور سرمایهگذاری در عرصههای مختلف صنعت چاپ را در خود دارند. در این میان کشورهای تازه استقلالیافته آسیای میانه از مهمترین بازارهای هدف فعالان صنعت چاپ کشور محسوب میشوند. 3. کشورهای عضو سازمان غیرمتعهدها: ریاست دورهای کشورمان بر سازمان عدم تعهد فرصتی ارزنده را در اختیار صنعت و محصولات صنعتی ایران اسلامی قرار داده است. در این رهگذر، صنعت چاپ نقش بسیار مؤثری به ویژه در عرضه محصولات بستهبندی و فرهنگی خواهد داشت. 4. سازمان کشورهای اسلامی: بدیهی است استفاده از توان اشتراکات دینی و آیینی، یکی از زمینههای اصلی همکاری با کشورهای اسلامی در ابعاد جهانی و منطقهای است. بستهبندی با طرحهای اسلامی، انتقال مباحث فرهنگی، تولید آثار فاخر اسلامی و... همه و همه میتوانند بازاری بسیار مناسب و پویا را در کشورهای اسلامی برای صنعت چاپ کشور فراهم کنند. د) نیازمندیها: دستیابی به اهداف سند چشمانداز ایران در سال 1404، تصرف بازارهای بینالمللی و تمامی موارد فوقالاشاره نیازمند حمایتهایی جدی از سوی مسئولان امر در بدنه دولت است. نیازمندیهایی که در برابر بازدهی کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت آن، از حجم و عمق بالایی برخوردار نیست. در ادامه به بخشی از این نیازها اشاره میشود: 1) حمایتهای مادی و معنوی: 1. ایجاد ردیف بودجههای حمایتی در صنعت چاپ: در جهان پیشرفته امروز هر نوع فرآیند توسعهمحور، نیازمند توجه به مباحث آموزشی، پژوهشی، علمی، تخصصی، کارشناسی و فنی است. انجام هر یک از پروژههای مذکور نیز نیازمند اختصاص اعتبارات و بودجههای حمایتی است. متأسفانه این ردیف بودجه، در صنعت چاپ کشور تعیین و تعریف نشده است. لذا یکی از ضرورتهای اصلی حمایت از این صنعت اختصاص این اعتبارات است. 2. کاهش تعرفههای گمرکی مواد اولیه: یکی از آسیبهای جدی وارده بر پیکره صنعت چاپ طی سالیان گذشته، تعرفههای بالای مواد اولیه صنعت چاپ بوده است. این تعرفهها قیمت تمام شده محصولات چاپی را بالا برده و توان رقابت سالم را از بسیاری واحدهای فعال در این صنعت از بین برده است. 3. ارائه تسهیلات بلند مدت و کم بهره: با توجه به حجم بسیار بالای سرمایهگذاری در صنعت چاپ، واحدهای فعال در این صنعت نیازمند دریافت تسهیلات با نرخ بهره پایین و بازپرداخت بلندمدت هستند. وامهایی که باید در قالب مجموعههای صنعتی ارائه شوند تا چاپخانهداران نیز بتوانند از امکانات و فرصتهای این نوع تسهیلات استفاده نمایند. این مهم به عنوان یکی از شریانهای حیاتی صنعت چاپ کشور محسوب میشود. 4. حمایتهای قانونی (به ویژه در بخش مالیات، بیمه و کار): متأسفانه واحدهای مختلف صنعت چاپ با مشکلات و مسائل متعددی در خصوص قوانین کار و امور اجتماعی، بیمه تأمین اجتماعی و انواع مالیات روبرو هستند. این مشکلات عرصه را برای بسیاری از فعالان این صنعت تنگ نموده، به طوری که بازنگری و اصلاح برخی از این قوانین میتواند کمک شایانی به توسعه صنعت چاپ در کشور داشته باشد. 2) ارتقاء جایگاه متولی دولتی صنعت چاپ: صنعتی با ابعاد، حجم و عمق صنعت چاپ، نیازمند نهادی تأثیرگذار و قدرتمند در بدنه اجرایی، اقتصادی و صنعتی دولت است. لذا ارتقاء جایگاه متولی این صنعت از یک دفتر به حداقل معاونت وزارتخانه یا سازمانی مستقل، یکی از اولویتهای اصلی توسعه صنعت چاپ است. باید توجه داشت که حجم گردش مالی و بازار سرمایه صنعت چاپ و نقش آن در افزایش توسعه صادرات غیرنفتی میتواند این جایگاه را برای متولی صنعت چاپ کشور ایجاد نماید. 3) توسعه و بهسازی ناوگان صنعت چاپ: مسیر توسعه صنعت چاپ در کشورهای توسعهیافته، موضوعی است که میتواند و باید مورد توجه مسئولان و فعالان این صنعت قرار گیرد. از دیگر سو، توسعه، بهسازی و نوسازی ناوگان این صنعت نیازمند سرمایهگذاریهای کلان و صرف هزینههای بسیار است و تنها در سایه حمایتهای دولتی و نهادهای مالی و اعتباری امکانپذیر خواهد بود. 4) کاهش تصدیگری دولت در صنعت چاپ: تأسیس چاپخانههای متعدد دولتی و رقابت نابرابر این واحدها با چاپخانههای بخش خصوصی یکی از اصلیترین دلمشغولیهای فعالان صنعت چاپ طی سالیان گذشته بوده و هست. متأسفانه سازمانها و ارگانهای مختلف علاوه بر تأسیس چاپخانه به منظور رفع نیازمندیهای داخلی، اقدام به دریافت سفارشات چاپی بیرون از مجموعه خود مینمایند، که این مسئله مشکلات متعددی را برای واحدهای چاپی بخش خصوصی ایجاد کرده است. در پایان، با توجه به برگزاری بیستمین دوره نمایشگاه بینالمللی چاپ و بستهبندی تهران در ماههای آتی و با عنایت به تدبیر وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت محترم امور فرهنگی، امید است در سایه تدبیر دولتمردان محترم و نیز بهرهمندی از تجربیات به دست آمده طی این مدت و همکاری همهجانبه بخش خصوصی، شاهد تحولاتی عظیم در این دوره نمایشگاه بوده و زمینههای توسعه پایدار صنعت چاپ و حرکت در مسیر سند چشمانداز 1404 را شاهد باشیم.
والسلام فعالان بخش خصوصی صنعت چاپ ایران