چاپ دیجیتال به معنی حذف شیوه سنتی نیست, بلكه روشی است كه به كمك روش پیشین می‌تواند امكانات فراوان‌تری (به ویژه در شرایط كنونی كشورمان) در اختیار صنعت نشر كشور قرار دهد و به ویژه در مورد كتابهایی كه شمارگان كم و دوره فروش دراز مدت دارند، كارساز و حیاتی است

 صرفه‌جویی در هزینه‌های تولید، صرفه‌جویی در مصرف كاغذ، تسریع در تولید و حذف زمان‌هایی كه برای مراحل لیتوگرافی، چاپ و صحافی استفاده می‌شود، جلوگیری از انباشت سرمایه ملی و پر نكردن انبارهایی كه سالیان سال باید چشم انتظار خالی شدن آنها بود، شكستن بازار كاذبی كه توسط برخی سودجویان تحت عنوان نایاب فروشی شكل گرفته است از جمله محسنات چاپ دیجیتال است كه سیدمهدی جهرمی نام می‌برد. با جست‌وجو در اینترنت و نگاهی گذرا به كار برخی از ناشران می‌بینیم كه چاپ دیجیتال اخیرا در صنعت نشر رایج شده، چاپی كه به گفته جهرمی حسن‌های آن بیشتر از چاپ كتاب به صورت افست است. جهرمی متولد 1341 است، وی همزمان با آغاز جنگ تحمیلی به جبهه‌های جنگ رفت و بعد از پایان جنگ توانست دیپلم خود را بگیرد، وی بعدها تا مقطع كارشناسی در رشته علوم سیاسی تحصیل كرد. جهرمی از مدیران خانه كتاب بود و به عنوان فعال فرهنگی در عرصه‌های كتاب حضور دارد. مدیریت در بخش‌های مختلف نهادهایی همچون پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس، مركز نشر میراث مكتوب و انتشارات دانشگاه تهران از جمله فعالیت‌های وی به شمار می‌رود. در آثاری چون «تحفه الابرار فی مناقب الائمه الاطهار»، «آسیب‌شناسی دینی»، «گنجینه بهارستان حكمت و فلسفه» و«گنجینه بهارستان علوم حدیث» نام وی به عنوان محقق دیده می‌شود.

 چاپ دیجیتال برای كتاب‌های كمیاب مناسب است

 «سیدمهدی جهرمی» با اشاره به استفاده از چاپ دیجیتال به تهران امروز می‌گوید: اساسا چاپ دیجیتال برای زمانی ابداع شد كه برخی از نویسندگان آثاری تالیف می‌كردند كه به دلیل تازه‌كار بودن نویسندگان،‌ناشران رغبتی برای چاپ آن نداشته یا موضوع اثر معمولی است كه كسی آن را خریداری نمی‌كند، به همین دلیل ناشران این كتاب‌ها را در تیراژ بالا چاپ نكرده و این كتاب‌ها به صورت سفارشی در یك یا دو جلد منتشر می‌شوند. با توجه به بحران كاغذی كه وجود دارد و همچنین قیمت بالای كاغذ در ایران و كشورهای دیگر، چاپ دیجیتال به گونه‌ای عكس آنچه گفته شد، اتفاق می‌افتد. وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر برخی از ناشران كه كتاب‌های كم‌یاب، منبع و تخصصی منتشر می‌كنند به دلیل قیمت بالا و مخاطب كم، اقدام به گرفتن سفارش و چاپ كتاب‌های دیجیتال می‌كنند. وی در توضیح بیشتر یادآور می‌شود: اگر قرار باشد برای این كتاب‌ها، چاپ افست صورت گیرد، هزینه تمام شده بسیار گران می‌شود. در چاپ افست نیز اینگونه است كه اگر ناشر بخواهد یك اثر با تیراژ هزار نسخه یا بیشتر را چاپ كند باید هزینه تیراژ 5 هزار نسخه را بپردازد و این برای ناشر با وضعیت كنونی سخت است. وی می‌افزاید: به‌طور حتم چاپ دیجیتال بسیار مقرون به صرفه است چرا كه اگر كتاب در یك نسخه چاپ شود قیمت همان است كه قرار باشد در دو هزار نسخه به چاپ برسد. تنها تفاوت این كتاب‌ها با سایر چاپ‌هایی كه به صورت متفرقه و در شمارگان محدود انجام می‌شود در ماندگاری و كیفیت آنهاست كه باید گفت مشابه چاپ اُفست است.

 چاپ كتب منبع با تیراژ بالا، مقرون به صرفه نیست

 وی به مراحل چاپ دیجیتال كتاب‌ها اشاره كرده و می‌گوید: در این روش پس از حروفچینی و صفحه آرایی كتاب، فایل نهایی به دستگاه چاپ ویژه‌ای سپرده می‌شود كه بدون نیاز به لیتوگرافی و فیلم و زینك می‌تواند آن فایل را بلافاصله چاپ كند. این دستگاه مانند چاپگرهایی كه استفاده از آنها مرسوم و متداول است، صفحات كتاب را یك به یك چاپ می‌كند و پس از اتمام چاپ اولین نسخه، می‌تواند نسخه دوم را نیز به چاپ برساند. پس از چاپ، مراحل صحافی و تجلید می‌تواند با بخش‌های مكمل همین دستگاه یا به شیوه سنتی دستی یا ماشینی انجام شود. مدیر اسبق خانه كتاب در ادامه به انجام چاپ دیجیتال در میراث مكتوب اشاره كرده و می‌گوید: در انتشارات میراث مكتوب كتاب‌های تخصصی و فوق‌تخصصی وجود دارد به‌طور مثال كتاب نجوم احكامی كتابی است كه منسوخ شده اما می‌توان آن را به عنوان یك منبع تحقیقی در زمینه تاریخ علم استفاده كرد. این كتاب مخاطبان محدود دارد بنابراین نمی‌توان این اثر را در تیراژ بالا منتشر كرد و به همین دلیل این اثر با توجه به سفارش به صورت دیجیتال منتشر می‌شود. وی درباره شناخت مخاطبان كتاب با چاپ دیجیتال تاكید می‌كند: در نشر میراث مكتوب این كار را از سال گذشته در نمایشگاه دوره بیست‌وپنجم انجام داده‌ایم و كسانی كه از این انتشارات كتاب دریافت می‌كنند ارتباط مستقیم با ما دارند و در اینگونه چاپ كتاب‌ها این ارتباطات نزدیك است. تاكنون موسسه پژوهشی میراث مكتوب در طرحی، 45 عنوان از آثار نایاب خود را به صورت دیجیتالی منتشر كرده است.وی اضافه می‌كند: این انتشارات با كسب اجازه از مصححان و رعایت حقوق مادی و معنوی آنها اقدام به چاپ كتب نایاب كرده است.

 چاپ تدریجی كتاب‌ها، اجحاف در حق مولف نیست

 سیدمهدی جهرمی همچنین به وضعیت دیگر ناشرانی كه چاپ دیجیتال ندارند و در حال حاضر در حوزه نشر فعالیت دارند، اشاره كرده و می‌گوید:برخی از ناشران نیز هستند كه اگر در قراردادشان با نویسنده،چاپ كتاب در هزار نسخه است ابتدا 500 نسخه منتشر كرده و اگر به فروش رسید 500 نسخه دیگر نیز منتشر می‌كنند. وی در پاسخ به این سوال كه آیا این كار اجحاف در حق نویسنده و مولف نیست، می‌گوید: اجحافی نیست چرا كه در شرایط حاضر ناشر نمی‌تواند ریسك كند كه تمام نسخه‌ها را منتشر و در انبار نگهداری كند و ضمن آنكه به آنچه در قرارداد آمده پایبند است. وی به ارزش چاپ دیجیتالی اشاره كرده و یادآور می‌شود: از این شیوه می‌توان برای ارزیابی بازار نیز بهره برد. برخی كتاب‌ها كه بازار فروش آن قابل برآورد نیست، می‌تواند به صورت محدود چاپ و در ویترین برخی كتاب فروشی‌ها عرضه شود تا براساس استقبال مخاطبان، شمارگان اصلی تعیین و چاپ شود.وی در پاسخ به این سوال كه آیا این روش برای مولفان و مترجمان نیز سودمند است، می‌گوید: البته همه مزایای این شیوه نو برای ناشر نیست، اهل قلم نیز كه در مملكت ما بزرگ‌ترین خواسته شان در دسترس مردم بودن حاصل دانش و اندیشه شان است - با توجه به اینكه در كشور ما بسیار اندكند نویسندگانی كه از راه نوشتن كسب درآمد كنند و بیشتر به كارهای دیگری برای ارتزاق مشغول هستند و كار نوشتن كه دغدغه اصلی آنان است به كار زمان فراغت آنان تبدیل شده است- از مزایای این شیوه بهره‌مند می‌شوند.

 نظارت سرسختانه ارشاد بر چاپ دیجیتال كتاب‌ها

 وی در ادامه به ناشرانی كه اقدام به چاپ آثار به صورت دیجیتال می‌كنند، اشاره كرده و یادآور می‌شود: بسیاری از بنگاه‌ها و ناشران در سطح تهران دیده می‌شوند كه آثار را به صورت دیجیتال منتشر می‌كنند و حتی تخلفاتی دیده می‌شود كه این آثار بدون مجوز ارشاد و به صورت زیرزمینی منتشر شده است. جهرمی در پاسخ به این سوال كه آیا زیاد شدن فعالیت ناشران و بنگاه‌ها در چاپ دیجیتال باعث نوعی هرج و مرج در حوزه نشر می‌شود یا خیر، بیان داشت:چون وزارت ارشاد، اتحادیه ناشران و اتحادیه چاپخانه‌داران نماینده‌ای دارند كه وظیفه آنها سركشی به كار ناشران است اگر این امر سختگیرانه نباشد به‌طور حتم یك بی‌نظمی در حوزه نشر ایجاد می‌شود. در این میان اجرایی شدن مقررات به صورت سختگیرانه و وجدان افراد نیز مهم است و كنترل و نظارت نیز می‌تواند از ایجاد بنگاه‌های زیرزمینی در حوزه نشر دیجیتال جلوگیری كند. جهرمی در پایان تاكید می‌كند: این شیوه چاپ دیجیتال به معنی حذف شیوه سنتی نیست، بلكه روشی است كه به كمك روش پیشین می‌تواند امكانات فراوان‌تری (به ویژه در شرایط كنونی كشورما ) در اختیار صنعت نشر كشور قرار دهد و به ویژه در مورد كتابهایی كه شمارگان كم و دوره فروش دراز مدت دارند كارساز و حیاتی است.