دو ناشر بزرگ کشور در نشستی که به بررسی وضعیت نشر ایران د رشرایط کنونی اختصاص داشت علاوه بر بررسی تاریخی وضعیت نشر کتاب چند راهکار هم برای حل مشکلات کنونی ارائه کردند.

علیرضا رمضانی، مدیر نشر مرکز و جعفر همایی، مدیر نشر نی که سال ها ست دراین حوزه فعالیت دارند و در کنار انتشار کتاب در اتحادیه ناشران تهران هم عضویت داشته اند دراین نشست تاکید کردند که نگاه دولت به حوزه نشر باید اصلاح شود و مسئولان دولتی بکوشند به رفع مشکلات این حوزه کمک کنند.

 مجید رهبانی، دبیر نشست در ابتدا هدف از برگزاری این نشست را انتقال مستقیم تجارب ناشران قدیمی و باتجربه برای حل معضلات موجود در حوزه نشر دانست.

وی اظهار کرد: اکنون جامعه نشر با شرایط دشواری مانند افزایش هزینه‌های تولید، عدم تناسب میزان عرضه و تقاضا و دخالت‌های نهادهای خارج از صنف مواجه شده است.

مشاور کمیسیون آموزش اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران افزود: نشر ایران برای عبور از این‌گونه بحران‌ها تجربه‌های زیادی دارد و تاکنون توانسته با استفاده از این تجربه‌ها، به بقای خود ادامه دهد.

رهبانی در ادامه سخنانش گفت: در این نشست می‌کوشیم تا با استفاده از این تجربه‌ها راهکارهای کاریردی برای رفع مشکلات موجود در حوزه نشر را ارایه کنیم.

علیرضا رمضانی، مدیر نشر مرکز در این نشست تاریخ نشر ایرن را به هفت دوره تقسیم کرد و گفت: آماری را که با دقت 90 درصد از موسسه خانه کتاب به دست آورده‌ام، بیانگر این مطلب‌اند که سال‌های 1357 تا 1360 در مقایسه با قبل از انقلاب اسلامی دوره رونق کتاب بودند. از سال 1361 سه هزار و 597 عنوان کتاب در ایران منتشر شده است. میانگین شمارگان این کتاب‌ها هفت هزار و 300 نسخه و کل مصرف کاغذ 9 هزار تن بود.

وی ادامه داد: از سال 1361 تا 1384 به طور رسمی نشر ایران از کاغذ سوبسیدی برخوردار شد. در سال 1384 بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی و برنامه چشم‌انداز، سوبسید حذف شد.

مدیر نشر مرکز عنوان کرد: از سال 1362 که دوران جنگ عراق علیه ایران بود، تقاضا بر عرضه پیشی گرفت. در تمام این مدت نشر ایران افت کرد. این دوره، دوره قیمت‌گذاری کتاب نیز به‌شمار می‌آید. این قیمت‌گذاری نشر ایران را به شدت عقب نگه داشت.

رمضانی عنوان کرد: حذف قیمت‌گذاری در سال‌های 1368 تا 1377 اتفاق افتاد. این امر درآمد صنعت نشر و ناشران را ارتقا داد. در این دوره همچنان ممیزی و کاغذ سوبسیدی وجود داشت.

وی افزود: از سال‌های 1378 تا 1384 دوره تثبیت سوبسید به طور رسمی اتفاق افتاد. تلاش اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران باعث شد که در سال 1380 قانون معافیت مالیات در مجلس شورای اسلامی تصویب شود. این دوره، دوره رشد و سوبسید است.

مدیر نشر مرکز اظهار کرد: در دوره آخر یعنی از سال‌های 1384 به بعد، صنعت نشر ایران رشد پیدا کرد. بنگاه‌ها دچار مساله شدند اما در بلندمدت قدرتمند و درآمد اهالی قلم بیشتر شد.

جعفر همایی، مدیر نشر نی هم گفت: سال 1364 بمباران کارخانه کاغذ پارس باعث کاهش کاغذ در بازار شد. در آن زمان، کاغذ جزو اقلام ضروری قرار گرفت و ارز به آن تخصیص گرفت. در آن مدت مرکز تهیه چوب و کاغذ، کاغذ را تهیه می‌کرد و از همان زمان بحران واقعی در صنعت نشر به وجود آمد.

وی ادامه داد: در همین دوران تبعیض میان ناشران برای تخصیص یا عدم تخصیص گرفتن کاغذ به وجود آمد و شرایط نابرابر رقابت در همین دوره آغاز شد.

مدیر نشر نی عنوان کرد: قیمت‌گذاری فاجعه عجیبی بود که در دهه 60 باعث شد تا صنعت نشر از نظر اقتصادی از بقیه عرصه‌های اقتصادی خیلی عقب بماند. در همین ایام برای رفع مشکلات، قانون معافیت مالیات پیشنهاد شد.

همایی افزود: بحث مربوط به خرید کتاب که اواخر دهه 60 شروع شده بود در دهه 70 جدی شد. تبعیض در خرید کتاب به شدت در صنعت نشر تاثیر گذاشت.

 وی سالم‌ترین دوره خرید کتاب را سال‌های 1378 و 1389 دانست و گفت: این دوره به دلیل این‌که حضور در هیات خرید کتاب به اعلام اسامی اعضای هیات و اعلام نتایج جلسه‌های خرید در هفته کتاب مشروط شده بود، سالم‌ترین دوره خرید کتاب نامگذاری شده است.

مدیر نشر نی اظهار کرد:‌ یکی از مشکلاتی که در دهه 70 با باز شدن دست دولت در واردات کاغذ به وجود آمد، تخصیص کاغذ به کتاب بود. در این دوره فساد در کاغذ به اوج خود رسید. این مشکل در دهه 80 شدت یافت.

همایی در ادامه سخنانش گفت: تاکید بر ترویج آمار و ارقام کتاب، تعداد ناشران شرکت‌کننده در نمایشگاه‌ کتاب تهران، هویت صنفی نشر را خدشه‌دار کرد. تشکل‌هایی به صورت انجمن‌ها و شرکت‌های تعاونی به وجود آمدند که زمینه‌های ضعیف شدن اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران به عنوان تشکل صنفی جدی و ریشه‌دار فراهم شد.

مجید رهبانی در ادامه نشست از صاحب‌نظران حوزه نشر خواستار ارایه راهکار برای رفع مشکلات این حوزه شد.

همایی، با بیان این‌که باید مناسبات موجود در صنعت نشر مطابق با بازار نشر باشند، گفت: صحت و سقم سالم بودن قراردادهایی که میان ناشران به انعقاد می‌رسد، صداقت در کار، سرعت بالا در کار، کیفیت بالای کار ناشران و تکیه نکردن به دولت از جمله راهکارهایی است که می‌توان برای از میان برداشتن موانع این حوزه برشمرد.

وی با اشاره به این‌که جامعه نشر اکنون دوره بسیار سختی را می‌گذراند بنابراین، باید تلاش ناشران بیش از گذشته شود، ادامه داد: به نظرم باید مفاهیم ناشر، کتابفروش و اهل قلم به خوبی تعریف شوند. کسانی که این فشارها را تحمل و صرفه‌جویی می‌کنند، به‌یقین موفق‌تر خواهند بود.

علیرضا رمضانی نیز در پاسخ به سوال رهبانی اظهار کرد: اطلاعات ناقص، به‌یقین تحلیل‌های اشتباه به همراه دارند. متاسفانه انتظارات از اهالی قلم و ناشران با توهم آمیخته شده است.

وی افزود: ایران در مقایسه با کشورهای همسایه به جز کشور ترکیه از نظر مجموعه کتاب‌ها جلوتر و پیشرفته‌تر است اما متاسفانه اکنون در شرایطی قرار گرفته‌ایم که دانش ناشران و توزیع‌کنندگان از تجهیزاتی که در اختیار دارند، عقب مانده است که به نظرم نوعی دور ریختن سرمایه ملی محسوب می‌شود.

رمضانی عنوان کرد: تصدی‌گری دولت نیز رشد کلی نشر را نامتوازن کرده است که اکنون این نامتوازنی‌ها به صورت موانع بروز کرده‌اند.

مدیر نشر مرکز اظهار کرد: بدون قبول این دوران سخت، بدون داشتن خلاقیت، بدون امید، قناعت و صرفه‌جویی و بدون این‌که هزینه تولید را کاهش دهیم نمی‌توان پیروز شد و از این موانع سربلند بیرون آمد.

وی با بیان این‌که دوران رکود هم مانند دوران رونق عمر دارد، گفت: ناشری که پایبند تعهداتش باشد شانس ماندگاریش در این بحران بیشتر خواهد بود. نباید به این بحران پشت کرد بلکه باید آن را پذیرفت و همچنین باید به خود اتکا کرد.

رمضانی در پایان گفت: ناشران باید راهکارهای عملی برای نشر خود ارایه کنند به طور مثال می‌توانند هزینه‌های آب، برق، گاز و در مجموع هزینه‌های سربار را کاهش دهند.