کیانوش تهرانی-  29مهرماه را روز ملی صادرات نامگذاری کرده اند هم از این رو که کشور ما پس از پیروزی انقلاب اسلامی جهش های زیادی در حوزه صادرات غیر نفتی داشت و هم تلاشگران این عرصه توانسته اند با تکیه بر دانش روز وارتباطات گسترده با سراسر دنیا دراین حوزه گام های بزرگی بردارند.

حوزه چاپ و بویژه صنعت بسته بندی  به عنوان شاخه ای از چاپ در این عرصه تحولات شگرف و مهمی را پشت سر گذاشته و واحدهای تولیدی هم از نظر ماشین آلات و هم از نظر محصولات پیشرفت های بزرگی را رقم زده ان تا حدی که دست کم در منطقه حرف های زیادی برای گفتن دارند.

آنچه دراین مقوله مهم می نماید جای خالی واحدهای چاپ وبسته بندی در میان صادرکنندگان نمونه کشور است که همه ساله با حضور رییس جمهوری تقدیر می شوند و عنوان صادرکننده نمونه می گیرند.

نگاهی به فهرست صادرکنندگان نمونه کشور از سال گذشته تا سال 1385 تاسف برانگیز است که حتی نام یک واحد چاپی و مهم تر بسته بندی در میان برگزیدگان به چشم نمی خورد. این امر دو حالت را به ذهن متبادر می کند. نخست آنکه فعالیت این بخش مهم از صنعت کشور به چشم هیچ یک از نهادهای ذیربط ( بویژه سازمان توسعه تجارت که خود هم متولی صنعت بسته بندی است و هم در اتنخاب واحدهای صادر کننده برتر نقش نخست را دارد) نمی آید.

دوم آنکه سهم حوزه چاپ وبسته بندی در صادرات غیر نفتی آنقدر اندک است که  نمی توان واحدی را اتنخاب کرد که معیارهای لازم را برای انتخاب واحد برتر در حوزه صادرات محصولات چاپی یا بسته بندی به دست آورد.

قدر مسلم حالت دوم بسیار تاسف بار است که سهم واحدهای چاپ وبسته بندی ما در صادرات غیر نفتی ناچیز می نماید.

سرپرست دفتر امور چاپ در سال 1390 میزان صادرات محصولات چاپی کشور را حدود 51 میلیارد تومان  و میزان واردات این محصولات را حدود سه برابر صادرات یعنی 145 میلیارد و 200 میلیون تومان اعلام کرده است.

میزان صادرات محصولات چاپی با دلار 2500 تومان اعلامی مرکز مبادلات ارزی چیزی در سال 90 بیش از 20 میلیون دلار می شود که در مقایسه با دیگر محصولات صادراتی رقم ناچیزی است.

این میزان با توجه به  دهها واحدهای بزرگ بسته بندی در کشور کمی تامل برانگیز نشان می دهد؛ چرا که فعالان حوزه چاپ وبسته بندی مدام از واردات محصولات بسته بندی مثل قوطی های کاغذی یا فلزی شیر و محصولات خوراکی از خارج از کشور با توجه به توان تولید داخلی گله دارند واز سوی دیگر محصولات این واحد ها هم با توجه به رقم های اعلام شده صادرات به خارج از کشور صادر نمی شود.

این موضوع کمی تناقض دارد و لازم است از سوی دست اندکاران و مسئولان مربوطه شفاف سازی شود.

نکته مهم دیگر دراین زمینه نقش مراکزی چون سازمان توسعه تجارت است که  عنوان اصلی ترین متولی حوزه بسته بندی را دارد. در حالی که صنعت بسته بندی و حتی چاپ در کشور ما از نبود یک نظام جامع آماری  وبانک اطلاعاتی برای  برنامه ریزی ها و تصمیم گیری های اولیه به شدت رنج می برد ، مسئولان سازمان توسعه تجارت تازه به فکر راه اندازی بانک اطلاعات صنعت بسته بندی افتاده اند. امری که از اردیبشهت امسال آغاز شده و آنگونه که پایگاه اینترنتی این سازمان نشان می دهد هنوز به مرحله نرسیده است که بتوان کار را آغاز کرد.

این کاستی در حالی در بخش دولتی رخ داده است که عموما بخش خصوصی به دلیل نداشتن سود مالی دست به چنین کاری نمی زند و متولیان دولتی هم که برای برنامه ریزی و سیاستگذاری به چنین اطلاعاتی نیاز دارند تا کنون کوتاهی کرده اند.

به هر حال روز ملی صادرات سال 1391 هم تا چند روز دیگر مراسمش را برگزار می کند و برنامه ها برای سال آینده آغاز می شود ، و چیزی که ذهن ها را درگیر می کند این است که چرا صنعت بسته بندی ما هنوز نتوانسته است  دست کم یک کرسی در میان بزرگان صادرات کشور برای خود دست و پا کند؟.