علم پدیدهای جهانی و محصول پویایی جوامع و مراودات و ارتباطات میان تمدنها و ملتهاست. حتی در علوم اجتماعی نیز که مهر و نشان فلسفی و عقیدتی دارد نمیتوان از دستآوردهای جهانی بینیاز بود و حتی نمیتوان از آثار ادبی و هنری ملتهای دیگر بیخبر و غافل ماند. لاجرم باید به سمت جذب و بهرهمندی از علوم و فنون روز و دانشها و دستآوردها و تجربههای جدید باشیم و هزینهاش را نیز بپردازیم. برگزاری مسابقات چاپ فرصتی است برای صنایع چاپ هر کشوری تا توان علمی و فنی خود را چه در تولید و چه در ارزیابی به نمایش بگذارد. بررسی مسابقات چاپ در دیگر کشورها و آگاهی از نحوه مدیریت و برنامهریزی، رویههای اجرایی و مدلهای مسابقات نیز میتواند درسها و تجربههای سودمندی در اختیار مدیران مسابقات چاپ ایران قرار دهد و نواقص و آسیبهای آزمون و خطا را کاهش دهد. کسب اطلاعات از اهمیت مسابقات در کشورهای دیگر، اثرگذاری و جایگاه آن و میزان علاقهمندی و مشارکت دستاندرکاران از دیگر ثمرات بررسی مسابقات چاپ است.
بررسیها نشان میدهند که بخشی از دستآوردهای مسابقات چاپ میتوانند از این قرار باشند:
1- کسب اعتبار و شهرت برای برندگان؛
2- بررسی علمی فنی محصولات چاپی از سوی متخصصان؛
3- آسیبشناسی فنی محصولات چاپی؛
4- جمعبندی و برآورد تواناییهای چاپی و تولیدی؛
5- شناسایی نقطه ضعفها، نیازهای آموزشی، توسعهای و ...؛
6- جلب توجه مشتریان و سفارشدهندگان چاپی به کیفیت محصولات چاپی.
برگزارکنندگان مسابقات چاپ نیز هدفهایی را اعلام میکنند که معمولاً در زمینههای زیر است:
1- ارتقاء کیفیت محصولات چاپی؛
2- تشویق دستاندرکاران برای مدیریت بهتر و رفع اشکالات؛
3- تقویت نگرش علمی به فرایند چاپ؛
4- رشد و پیشرفت علمی صنعت چاپ؛
5- قدردانی و تشویق واحدهای برگزیده؛
6- بهبود و رونق اقتصادی؛
7- مصرف بهینه مواد و انرژی؛
8- حفظ محیط زیست و کاهش آلودگیها
بررسی مسابقات نشان میدهد که گوناگونی و تنوع بسیاری دارند و هیچ کدام از مسابقات مثل هم نیستند. با این حال مسابقات را میتوان در پنج گروه زیر جای داد:
1- مسابقه محصولات چاپی مانند: کتاب، جعبه، لفاف بستهبندی، هولوگرام، لیبل و ...
2- مسابقه روشهای چاپی و عملیات تکمیلی مانند: افست، فلکسوگرافی، روتوگراور، اسکرین، دیجیتال، کوتینگ و ...
3- مسابقه واحدهای چاپی: بررسی مدیریت و بهرهوری و سودآوری و ...
4- مسابقه چاپ سبز و سازگاری با محیط زیست از نظر مواد مصرفی و کاربردها و ...
5- مسابقه ساخت و ارائه تجهیزات و تکنولوژیهای جدید.
با این حال مدلها و ساختارهای گوناگون مسابقات مبانی و الزامات مشترکی دارند که میتوان به ترتیب زیر از آنها نام برد:
1- پرسشهای برگزارکنندگان از خودشان برای رفع ابهامها و تدوین و تنظیم روندها و رویهها.
2- تدوین قواعد و شرایط شرکت در مسابقه (Rules)
3- تنظیم فهرست اطلاعات درخواستی از متقاضیان شرکت در مسابقه در مورد واحد مربوطه و مشخصات محصول ارائه شده.
4- تدوین فرآیند مسابقه و داوری و معیارها (Judging and Criteria)
5- محورها و گروههای مسابقه (category)
6- اسپانسرها
7- توضیحات کافی و پرسش و پاسخ
برای اجرای هر مسابقهای انجام امور ذکرشده و شفافسازی و تعیین تکلیف آنها ضروری است. مثلاً در مورد ردیف یک لازم است که پاسخ پرسشهایی از این قبیل روشن باشند: آیا هنگام داوری ویژگی محصول و ماشین و روش چاپ در نظر گرفته شود؟ چه کسانی میتوانند کار ارسال کنند؟ طراح، واحد چاپی، مشتری، مدیر پروژه یا ...، ارائهدهنده، چه نقشی خواهد داشت؟ چه اطلاعاتی از محصول و ارائهدهنده خواسته شود؟ از هر محصول چند نمونه و به چه صورتی ارسال شود؟ فرم چاپی، روی بسته، صحافی شده یا نشده، دور کامل سیلندر، عرض کامل و ...، برای بررسی واحدها چه اموری مدنظر باشند؟ آیا داوران از محل چاپ و تولید محصول مطلع باشند؟ آیا مشخصات ماشین، مشخصات مواد و سطوح چاپی، مرکب، ابعاد کار و ... پرسیده شود؟
در اینجا پس از ذکر نکات مربوط به طراحی مسابقه، نگاهی به چند مسابقه میاندازیم. مطالبی که در پی میآید برگرفته از منابع و اطلاعات و اسناد برگزارکنندگان است:
PIA/GATF Intertech Technology
این مسابقه برای معرفی بهترینها در عرصه ساخت و طراحی تجهیزات است. اسناد و مدارک این مسابقه به این نکات اشاره دارد:
برندگان باید نوآوری ارائه داده باشند تا چاپکاران قادر باشند بدان وسیله مؤثرتر کارکنند و آن نوآوری برای بازگشت سریعتر سرمایه کمک کند و نیز به لحاظ اقتصادی قابل تهیه باشد.
به گفته یکی از داوران گرایش برجسته امسال عبارت بود از کارآیی فرآیند، همگرایی و بهبود عملکرد تولید. همچنین ویژگیهای محصولات برگزیده بدین قرار بودند: نوآوری و همگرایی در گردش کار، طراحی ماشین چاپ دیجیتال، سازگاری رنگ میان وسایل و مدیریت اطلاعات رنگ، نتیجه کار بهتر و کاهش زمان آمادهسازی ماشینها و هزینهها. امسال این مسابقه در سپتامبر 2009 برگزار شد. برای این مسابقه 21 برنده از میان شرکتهای داخلی و خارجی امریکا معرفی شدند.
Golden Cylinder Awards
جایزه سیلندر طلایی برای روتوگراور
مسابقه سالانه چاپ روتوگراور و نوآوریهای فنی
بخشها و محورهای این مسابقه بدین قرار است:
A- بستهبندی: شامل انعطاف پذیر، لیبل و دورپیچها
B- محصولات: شامل پوششهای دیواری و کف، تمبر و چاپ امنیتی، کاغذها و محصولات کادوئی و ...
C- انتشارات: روزنامه، کاتالوگ، مجله و ...
D- ابداعات فنی: آمادهسازی تصویر، ساخت سیلندر، مرکبها و سطوح چاپ شونده، چاپ، پس از چاپ، بستهبندی و...
British Book Design and Production Awards
مسابقه طراحی و تولید کتاب
معیارها: لی آوت و صفحهبندی، حروف و تایپوگرافی
این مسابقه بخشهای مختلفی دارد: مجموعهها یا سریها، کاتالوگهای نمایشگاهی، کتابهای تصویری، کتابهای چاپ دیجیتال، ادبیات، آموزشی (دبیرستانی و دانشگاهی)، کتابهای کودکان، جایزه مخصوص محیط زیستی و جایزه مخصوص بهترین کتاب.
International Corrugated Packaging Design Competition
این مسابقه در 14 محور مختلف از طراحی ساختاری تا چاپ و کاربردها و... برگزار میشود و تقسیمبندی آن درسآموز است و نشانگر انواع رویههای تولید، مصرف و چاپ جعبههای کارتنی است.
Tag and Label Manufacturers Institute Annual Awards
معیارهای مسابقه تگ و لیبل شامل کیفیت چاپ، کارکرد، برتری فنی و درجه سختی است. در فرم اطلاعات درخواستی در مورد فرآیند چاپ، مصرفکننده نهایی و ... پرسیده شده است.
بخشهای این مسابقه بسیار گسترده بوده و شامل 70 ردیف است. از جمله: تگها، چاپ دیجیتال، لیبلهای غیر پشت چسبدار، فلکسوگرافی، گراور، افست، اسکرین روتاری، پشت چسبدار و...
Feingold Awards
مسابقه بهترین فرآیند و محصول صحافی و امور تکمیلی
این مسابقه در دو بخش تجهیزات صحافی و عملیات تکمیلی و فرآیند برگزار میشود. در فرم اطلاعات درخواستی ویژگی محصول و این که چه مشکلی را حل میکند و آیا پاسخی به ملاحظات زیست محیطی دارد، پرسیده شده است.
EE Awards
Environmental Excellence Awards
مسابقات چاپ و محیط زیست برای چاپخانههای غیر انتشاراتی (چاپهای تجاری) برنامهریزی شده است و سه بخش دارد: ترکیبات محصول، فرآیند تولید و تجهیزات و امکانات.
معیارهای داوری این سه بخش عبارتاند از:
1- ترکیبات محصولات: استفاده از مرکب و مواد شیمیایی سازگار با محیط زیست، کاغذ بازیافتی، صرفهجویی و کاهش مواد مصرفی.
2- فرآیند تولید و تجهیزات: کارآیی بهتر ماشینها و حداکثر استفاده مطلوب از مرکب و کاغذ، استفاده کمتر از مواد VOC و مواد شیمیایی سمی، کاهش ضایعات، بازیابی و استفاده مجدد از مواد.
3- امکانات و کارکنان: مصرف بهینه انرژی، هوای پاک و برنامههای آموزشی برای کارکنان.
Premier Print Awards
مسابقه چاپ امریکا
این مسابقه با 26 موضوع به ردیفها و محورهای بسیار متنوعی تفکیک شده است مانند: فولدرها، کاتالوگ، کتاب، روزنامه، مواد عرضه شده در نقطه فروش، تکنیکهای عملیات چاپی، بستهبندی و لیبلها، تبلیغات واحدها برای خودشان (self promotion)، بولتنهای داخلی، کارتهای دعوت، تقویمها، نوشتافزارها و محصولات اداری، محصولات سازگار با محیط زیست و...
داوران این مسابقه از کشورهای مختلف هستند.
PLGA Global
The Packaging and Label Grovure Association Global Quality Awards
این مسابقه با عناوین زیر برگزار میشود:
جعبهها (4ردیف)، بستهبندی انعطافپذیر (9ردیف)، اسلیوها و تیوبها(5ردیف)، لیبلهای غیر پشت چسبدار (9ردیف)، کوپنها و... (سهگونه)، لیبلهای پشت چسبدار (5گونه)، دارویی، پزشکی (4نوع)، امنیتی (سهگونه)، نوآوری (سهگونه)، تولیدات ویژه (5نوع)، دستآوردهای فنی (سهنوع).
فرم اطلاعات درخواستی شامل این موارد است: تعداد رنگها، سطح چاپ شده، مرکب و کوتینگ، نام ماشین چاپ، ویژگی اثر و...
PAC Leadership Awards
این مسابقه که از سوی انجمن بستهبندی کانادا برگزار میشود به این گروهها اختصاص دارد:
بازاریابی برند، جعبه کارتنی، بستهبندی انعطافپذیر، لیبلها، بستههای مقوایی، محصولات نقطه خرید، بستههای سخت و نیمه سخت.
Printweek 2009 Award
این مسابقه در انگلستان و در دو بخش ارزیابی محصول و توانمندی واحد برگزار میشود.
در بخش توانمندی واحد، بازدهی واحد و سودآوری وسرمایهگذاری برای تکنولوژی و نیروی انسانی بررسی میشود و صورتهای مالی و سود و زیان شرکتها مورد ارزیابی قرار میگیرد و برگزارکنندگان تضمین میدهند که همه این اطلاعات محرمانه میمانند.
جوایز این بخش به شرکت چاپی برتر، مؤسسات کوچک و متوسط (زیر 50 نفر پرسنل) با گردش مالی کمتر از 5 میلیون پوند، پیش از چاپ، بهترین شرکت رعایتکننده محیط زیست، گروه خدماتی و دانشجوی سال اعطا میشود. جایزه دانشجوی سال بورسیه تحصیلی است.
در بخش کیفیت، این واحدها میتوانند شرکت کنند: شرکت صحافی، چاپخانه یا چاپکار لیبل، چاپخانه مجله، چاپ کتاب، چاپ بستهبندی، چاپ بروشور، چاپ روزنامه، چاپ هنری، چاپ پوستر، چاپ دیجیتال، نوآوری در چاپ، نوآوری در پیش از چاپ و ...
بنا به شرایط این مسابقه باید: تولید طبق سفارش یا تجاری باشد، در مدت اعلام شده تولید شده باشد، با توضیحات لازم باشد، به تعداد درخواست شده ارائه شود، علیرغم مراقبتها مسئولیتی در قبال آسیب یا مفقود شدن نمیپذیرند و آثار مسترد نمیشود.
اطلاعات درخواستی از این قرارند: تجهیزات پیش از چاپ به کار رفته (اسکنر، پلیتستر و...)، تکنیکها و روشهای به کار رفته، تجهیزات چاپ، تعداد رنگ، نوع کاغذ، مرکب، الزامات و محدودیتها، پس از چاپ و ...
Business Excellence Awards
Print Excellence Award
بخش بیزینس این مسابقات استرالیا به دو قسمت شامل واحدهای کمتر از 20 نفر پرسنل و بیشتر از آن تقسیم شده است و به گروهها و موضوعهای زیر میپردازد: رویههای نو در کسب و کار، اقدام برای آموزش کارکنان، اقدام محیط زیستی و ایمنی و بهداشت.
بخش چاپ مسابقات 31 عنوان یا ردیف دارد.
Product of Excellence
این مسابقه را انجمن صحافی استرالیا در موضوع محصولات صحافی برگزار میکند. برای شرکت از همه افراد و شرکتها و کشورها دعوت شده است. داوران از نقاط مختلف جهان میآیند. ردیفها و گروههای مسابقه عبارتند از: صحافی مفتول، صحافی چسب، صحافی جعبهای یا گالینگور، عملیات تکمیلی و دایکات، برجسته کاری و فویل کوبی، صحافی دستی یا تک جلدسازی، تولیدات ویژه، کارهای ناممکن و...
در فرم اطلاعات درخواستی آمده است: با چه مشکلی مواجه شدهاید؟ چگونه آن را حل کردهاید؟ آیا از تکنیکهای خاص استفاده کردهاید؟ عرضه کنندگان مواد چه مراکزی هستند؟ و...
FESPA
Digital Print Award
این مسابقه به زمینههای چاپی روی وسایل نقلیه، تبلیغات فضای داخلی، تبلیغات فضای باز، پارچه و منسوجات، اثر هنری، کالاهای ساخته شده و بستهبندی اختصاص دارد.
آثار ارسالی باید از اروپا، آفریقا و خاورمیانه باشند و کسب اجازه از عوامل مرتبط با محصول به عهده ارائهدهنده است.
Carton Awards 2009
Procarton/ECMA
این مسابقه را انجمن اروپایی سازندگان جعبه در زمینه نوشیدنیها، شیرینی، آرایشی، غذایی، غیرغذایی و دارویی برگزار میکند.
اعلام شده که ترجیحاً جعبه همراه محتوا باشد مگر در مورد محصولات فاسد شدنی.
زمینهها و معیارهای ارزیابی عبارتاند از: طراحی ساختاری، طراحی گرافیک، نیاز و تقاضای بازار، نوآوری، کارکرد بستهبندی، ماشینپذیری (قابلیت ساخت با ماشین)، قابلیت اجرا و فرآیند و جابجایی، سختی و پیچیدگی و سازگاری با محیط زیست.
اطلاعات درخواستی: روش چاپ، تعداد رنگها، نوع کوتینگ، تاریخ اولین ورود و معرفی به بازار، مصرف کننده نهایی، طراحی ساختاری، طراح گرافیک، نوع مقوا، سازنده مقوا و...
Pentawards
Worldwide Packaging Design Awards
مسابقه جهانی طراحی بستهبندی در زمینه جعبه مقوایی، جعبه کارتنی، کاغذ، شیشه، پلاستیک سخت، پلاستیک نرم، آلومینیوم، چوب، پارچه و ... است. برندگان به بخشهای الماس، پلاتین، طلا، نقره و برتر تقسیم میشوند. سایت اینترنتی این مسابقه تصاویر زیبایی از برندگان این مسابقه دارد. بد نیست سری به آن بزنید.
AIMCAL
این مسابقه را انجمن متالایز، کوت و لمینیت صنعتی در سه بخش محصول، تکنولوژی و محیط زیست برگزار میکند. برای تکنولوژی برتر سال این سؤالها مطرح شدهاند: چه موقع برای اولین بار به بازار عرضه شده؟ عملکرد آن چیست؟ چگونه بر مصرفکننده اثر میگذارد؟ کاربردهای اصلی آن کداماند؟ آیا Patent گرفته است؟
بخش محیط زیست چنین سؤالاتی دارد؟ آثار محیط زیستی آن کداماند؟ صرفه جویی در انرژی، بازیافت، کاهش ضایعات و ...، چگونه به حفظ محیط زیست کمک میکند؟ چرا این محصول را شایسته دریافت جایزه میدانید؟
Pride in Print
مسابقه مباهات و افتخار چاپ نیوزیلند اطلاعات مفصلی درباره نحوه برگزاری ارائه داده است.
این مسابقه به 11 زمینه یا گروه تقسیم شده است. فرم پذیرش یا ثبت نام آن دو بخش دارد که فقط یک بخش آن در اختیار داوران قرار میگیرد. کل اوراق و اطلاعات این مسابقه به سه بخش کلی قابل تقسیم است:
- اطلاعات عمومی درباره مسابقه و شرایط شرکت در آن.
- فرمهای ثبتنام.
- معرفی گروهها یا زمینهها با توضیحات مربوط (محصولات، معیارهای داوری، اطلاعات مورد نیاز و ...)
گروههای این مسابقه عبارتند از:
چاپ روتوگراور، چاپ فلکسوگرافی، افست رول، چاپ اسکرین، چاپ ورقی، لیبلها، چاپ اوراق اداری و نوشتافزار، چاپ دیجیتال و عملیات تکمیلی، محصولات ویژه و فرآیندها، پیشرفت و نوآوری در صنعت چاپ.
Iran Print Award
از آنجا که تبادل نظر و همفکری در صنعت چاپ ما بسیار کم صورت میگیرد، به دلایلی معلوم که بحث آن جای دیگری میخواهد مسابقات چاپ عامل و بهانه و فرصت بسیار مؤثری برای ایجاد ارتباط و طرح مسائل، نیازها و پیشرفتهای صنعت چاپ فراهم میآورد. با این حال برای اینکه ساختار و مدل محکمتر و روشمندتری پیدا کند نیاز به دقت و بررسی و نقد دارد. اما هنوز نتوانسته جریان مؤثر نقد و بررسی را راه بیاندازد.
البته برای بهبود روشها و عملکرد آن تأکیدها، پیگیریها و تلاشهای بسیاری صورت گرفته است اما هنوز به سطح مطلوب و رضایتبخش دست نیافته است. از این رو لازم است که روند اصلاح و بهینهسازی همچنان تداوم یابد.
داریوش نثاری