یکی از پیش نیازهای اصلی و مواد مصرفی غالب صنعت چاپ؛کاغذ است. بخش قابل توجهی از تولیدات و فرآوردههای صنعت چاپ به کاغذ و مشتقات آن مربوط هستند. از این رو، شرایط حاکم بر بازار کاغذ تاثیر مستقیم و هم راستا با صنعت چاپ خواهد داشت . میزان ارتباط و تعامل مستقیم این دو صنعت به گونه‌ای است که برای تحلیل شرایط هر یک، باید به طور حتم وضعیت دیگری را نیز لحاظ کرد.
بدین منظور خبرنگار اخبار چاپ با سید حبیب الله موسوی ،یکی از فعالان صنعت کاغذ ایران گفتگویی انجام داده است در این گفتگو بیشتر بر شرایط فعلی بازار،قابلیت‌های کاغذ،ضرورت‌های لازم برای این بازار و... تاکید شده است. سید حبیب الله موسوی مدیر عامل شرکت دروازه تجارت دیار است . این شرکت در زمینه واردات کاغذ به داخل کشور فعالیت می‌کند. آنچه در پی می‌خوانید نتیجه گفتگوی خبرنگار اخبار چاپ با مدیر عامل شرکت دروازه تجارت دیار است:
به نظر می‌رسد بسیاری از سفارش‌دهندگان خریداران کاغذ در ایران، آشنایی چندانی با نیازهای اصلی و واقعی خود ندارند. به گونه ای که هزینه‌های بسیاری در این زمینه صورت می‌گیرد و خروجی نهایی با نیازهای مشتری تناسبی ندارد. علت این امر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یکی از بزرگترین مشکلات و معضلات موجود در بازار و صنعت کاغذ ایران،عدم وجود چرخه‌‌ی اطلاعاتی سالم ،بهنگام و کامل است. این نقصان در دو سطح داخلی و بینالمللی قابل بررسی است به گونه‌ای که متولیان صنعت کاغذ ایران چه در بخش بازرگانی و تجاری و چه در بخش تولید و صنعت، با رویدادها ،محصولات، فرآورده ها و شرایط این صنعت در ابعاد بینالمللی آشنایی ندارند. این عدم آشنایی سبب می شود تا خریدارن و مصرف‌کنندگان نهایی کاغذ نیز محصول بروز مدرنی را دریافت نکنند.
حوزه دیگر این نقصان به قابلیت‌ها و کارکردهای کاغذها باز می‌‌‌‌گردد. تنوع محصولات و فرآوردههای گوناگون کاغذ که در سازمان‌ها و کارخانجات متعدد در اقصی نقاط دنیا تولید می‌شود،کارکردها و کاربردهای متکثری را در این صنعت ایجاد نموده‌اند. اطلاع و آشنایی نسبت به کارکردهای هر نوع کاغذ بهره‌وری و صرفه‌جویی قابل ملاحظه ای را ایجاد می کنند .متاسفانه چنین اطلاعاتی در ایران بین خریدار و فروشنده یا تولید کننده و مصرف کننده تبادل نمی شود . همین موضوع موجب هزینه هایی گزاف بی دلیل در زمینه خریداری و استفاده از کاغذ در داخل ایران است .
مشاهده اجمالی واحدهای چاپی نشان می دهد میزان دورریز یا همان پرتی کاغذ در ایران بسیار زیاد است. حال آنکه در دیگر کشورها این دوریز به حداقل رسیده است. شما علت این امر را در چه مواردی می‌دانید؟
یکی از اصلی‌ترین دلایل این موضوع ناآشنایی واحدهای چاپی با معادلات کاغذ مورد نیاز در هر پروژه است امروزه برای هر نوع محصولی با هر تیراژ و قطعی معادلات دقیقی وجود دارد که میزان مورد نیاز مواد مصرفی را محاسبه می کند. در کشورهای توسعه‌یافته برای محاسبه میزان کاغذ مورد نیاز از این معادلات بهره می‌‌‌برند و در نتیجه کاغذ و مواد مصرفی را به اندازه مناسب تهیه می‌کنند حال آنکه متاسفانه در کشور ما از حدس و گمان برای اندازه‌گیری میزان کاغذ مورد نیاز استفاده می‌شود بررسی های آماری نیز موید این نکته است ؛به شوریکه متوسط خریداری کاغذ بر حسب تناژ در کشورهای توسعه یافته بسیار پایین‌تر از میزان مشابه در ایران است .
سالهاست که تنوع کاغذهای موجود در کشور ثابت مانده و به ندرت با محصول جدیدی رویرو می‌شویم آیا این وضعیت در ابعاد جهانی؛ صنعت و بازار کاغذ نیز وجود دارد؟ یا منحصر به ایران است ؟
با کمال تاسف باید اعتراف کنیم جمع وسیعی از محصولات و دستاوردهای کاغذ صنعت‌‌‌سازی در جهان، یا به ایران وارد نشده است و یا در حجم اندازه های بسیار نازلی وارد شده که در حقیقت هیچ تاثیری نداشته‌اند. این وضعیت به گونه‌ای ایست که حتی فعالان صنعت کاغذ ایران نیز آشنایی چندانی با محصولات جدید تولید شده در کشورهای توسعه‌یافته ندارند. علت این امر نیز روشن و آشکار است . کسی در ایران نیست که تمایل داشته باشد همگام با پیشرفت‌های کاغذ سازی جهان حرکت نموده و این محصولات را به دست مشتری برساند ورود محصولات جدید ممکن است بازارهای سنتی را تحت الشعاع خود قرار دهد و این امر برای برخی از واردکنندگان و تجار خوشایند نیست
در سالهای گذشته صنعت کاغذ با چه رویدادها و وقایعی مواجه بوده است؟
طی سالیان گذشته اتفاقات بیشماری برای صنعت کاغذسازی اسران و تبع آن بازار این صنعت در داخل کشور رخ داده است این رویدادها گاه مزایایی را برای این بازار به همراه داشته و گاه نیز مضرات و معضلاتی را برای آن ایجاد کرده است . لیکن یکی از بهترین و فرخنده‌ترین رخدادهای بازار صنعت کاغذ ایران طی سالیان گذشته کمرنگ شدن نقش دولت در این بازار است با حذف قانون اعطای کاغذهای یارانه‌ای به ناشران و مطبوعات بازار سیاه و پنهان این صنعت از بین رفته و سودجویانی که با سوء استفاده از این کاغذها سودهای کلانی می‌بردند ؛ از نعمت های این سفره‌ی نامیمون محروم شدند . در نتیجه بازارگانان و فعالان حقیقی این صنعت توانستند به جریان بازار بازگردند .
از دیگر رخدادها و رویدادهای خوب و ارزنده‌ی بازار و صنعت کاغذسازی ایران در سالهای اخیر؛ راه‌‌‌اندازی واحدهای بازیافت کاغذ است . این اقدام که با فرهنگ سازی و اطلاع رسانی مناسب و شایسته‌ی دستندرکاران آغاز شد تاثیرات شگرفی بر صرفه‌جویی در منابع تامین کاغذ کشور داشت . این حرکت که فعالیتی ملی محسوب می‌شود هم بخش عمده‌ی نیازهای بازار را مرتفع کرده و هم اشتغالزایی به همراه داشته، هم کاهش قیمت‌هارا به دنبال داشته است و مهمتر از همه موجب صرفه جویی در مصرف منابع تولید کاغذ شد.
یکی از پرسش‌های اصلی در حال حاضر، مربوط به اعمال تحریم‌ها و تأثیر آن بر صنایع گوناگون است. تحریم‌های سیاسی و اقتصادی اعمال شده علیه کشورمان، آیا تأثیری بر بازار صنعت کاغذسازی کشور داشته است؟ این تأثیرات چه ابعادی از این بازار را شامل می‌شود؟
از آن‌جایی که کاغذ در زمره‌ی اقلام و محصولات استراتژیک محسوب نمی‌شود، لذا تحریم‌های سیاسی و اقتصادی موجود، تأثیر مستقیم چندانی بر بازار این صنعت ندارند. بلکه این تأثیر بیشتر جنبه‌ی روانی و امنیت ذهنی دارد. به گونه‌ای که بسیاری از خریداران و مشتریان به دلیل نگرانی از این تحریم‌ها دچار خلع اطمینان و امنیت روانی شده‌اند. در نتیجه این امر، عطش کاذب در بازار ایجاد شده و قیمت‌های فعلی دستخوش تغییرات عمده و غیرواقعی می‌گردند. به همین جهت نیز قیمت‌ها در آینده و پس از عبور از این تحریم‌ها کاهش چشم‌گیری پیدا خواهند کرد.
در این میان چه بخش‌هایی می‌توانند به ثبات کمک کنند؟
اصلی‌ترین متغیر و شاخص این معادله، خریدار و سفارش‌دهنده است. در حقیقت اگر سفارش‌دهنده امنیت روانی و ثبات تصمیم‌گیری و عملکرد خو د را از دست ندهد و فرآیند خریداری کالاهای مورد نیز خود را دگرگون نسازد، بازار دچار تغییرات فاحش اینچنینی نخواهد شد.
اما هماهنگی خریداران و فروشندگان، سیاستگذاری در بازار، رفع معضلات موجود، ایجاد اطمینان و... همه‌وهمه اموری است که باید از سوی یک نهاد صنفی، همانند اتحادیه، دنبال شود. به بیان دیگر، اتحادیه در این زمینه نقش بسیار مؤثری دارد. زیرا می‌تواند مصرف‌کننده، واردکننده و تولیدکننده را دور یک میز جمع کند و از این طریق به ثبات بازار و ایجاد هم‌صدایی میان کلیه‌ی اهالی این صنعت کمک شایان توجهی نماید. به هر شکل، صنعت کاغذ ایران نیز مانند هر صنعت دیگر نیازمند نهادها و تشکل‌های مردمی و مردم‌نهاد در عرصه‌های تجاری و تولیدی است. امیدواریم که اتحادیه پاسخگوی این نیاز مهم و ضروری باشد.